فشار خون بالا به عنوان «قاتل خاموش» شناخته می‌شود، زیرا بدون هشدار قبلی به وقوع می‌پیوندد و عواقب بدی برای سلامتی دارد. وو هونگ‌چیان، مدیر کلینیک طب سنتی چینی یی‌شنگ تایوان، سه نکته در رابطه با کاهش سریع فشار خون ارائه کرده که احتمال نجات جان بیماران را افزایش می‌دهند.
براساس طب سنتی چینی، فشار خون بالا معمولاً به دلیل هیجانات عاطفی، مصرف بیش از اندازه غذاهای داغ و تند یا بی‌خوابی طولانی‌مدت رخ می‌دهد. مکانیزم اصلی این عارضه، عدم تعادل سیستم عصبی خودمختار است که باعث از دست دادن کنترل سیستم عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک می‌شود.
۳ نکته برای کاهش سریع فشار خون
ماساژ دادن نقاط طب سوزنی یکی از راهکارهایی است که می‌توانید در خانه امتحان کنید.
۱. تحریک متوالی سه نقطه طب سوزنی
وو هونگ‌چیان بیماری داشت که فشار خون او ۱۹۰ میلی‌متر جیوه بود. پس از انجام طب سوزنی در سه نقطه متوالی، فشار خون او در عرض ۵ تا ۱۰ دقیقه به ۱۲۰ میلی‌متر جیوه کاهش یافت. این سه نقطه عبارتند از یانگ‌لینگ‌چوان، زوسان‌لی و تای‌چونگ. وو تأکید کرد که این‌سه نقطه را می‌توان به کمک طب سوزنی یا ماساژ تحریک کرد تا روند صعودی «چی» معکوس شود.
در طب سنتی چینی، «چی» همان نیروی حیات‌بخش است که از طریق مریدین‌ها جریان می‌یابد. هرگونه اختلال در جریان «چی» به مشکلات فیزیکی از جمله افزایش فشار خون می‌انجامد.
شما می‌توانید این نقاط را به آرامی ماساژ دهید تا به تنظیم «چی» و کاهش فشار خون کمک کنید:
- نقطه یانگ‌لینگ‌چوان را در قسمت بیرونی ساق پا و درست زیر زانو پیدا کنید و فشار دهید.
- نقطه زوسان‌لی را که به اندازه چهار انگشت زیر کاسه زانو و در سمت بیرونی استخوان ساق پا قرار دارد، ماساژ دهید.
- نقطه تای‌چونگ را در قسمت فوقانی پا و در فرورفتگی بین انگشت اول و دوم ماساژ دهید.
از فشار ثابت اما ملایم استفاده کنید و هر نقطه را به مدت ۱ تا ۲ دقیقه ماساژ دهید و سپس سراغ نقطه بعدی بروید. رعایت ترتیب حائز اهمیت است و کمک می‌کند که جریان «چی» به‌طور مؤثر کاهش پیدا کند و جلوی افزایش ناگهانی فشار خون گرفته شود.
۲. خیساندن پاها در آب گرم و زنجبیل برای به گردش درآوردن خون
اگر در خانه دچار فشار خون بالا شدید و نتوانستید سراغ طب سوزنی یا ماساژ بروید، اول داروی فشار خون خود را بخورید تا فشارتان کاهش پیدا کند.
سپس پاهای خود را درون آب گرم با دمای حدود ۴۲ درجه سانتی‌گراد بغلتانید. با پاشنه پا نقطه تای‌چونگ را در پای مخالف ماساژ دهید. وو می‌گوید از پایین آوردن سر هنگام ماساژ نقطه تای‌چونگ خودداری کنید، زیرا این حالت قطعاً فشار خون‌تان را بالا می‌برد.
وو افزود که خیساندن پاها برای بیماران مبتلا به فشار خون بالا مزایای درمانی خاصی به همراه دارد. شما می‌توانید این کار را به مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه، دو ساعت پس از صرف غذا یا یک ساعت قبل از خواب انجام دهید. خیساندن پاها فشار خون را تثبیت کرده و به بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند.
افزودن زنجبیل یا نمک به آب باعث تقویت بیشتر جریان خون می‌شود. توصیه وو این است که از زنجبیل کهنه استفاده کنید، زیرا خون را به جریان می‌اندازد و معده و رحم را گرم نگه‌می‌دارد. وقتی جریان خون بهبود پیدا می‌کند، اکسیژن بیشتری به مغز می‌رسد و فشار خون به‌طور مستمر کاهش می‌یابد.
۳. «نقطه تسکین فشار» را ماساژ دهید
ماساژ دادن «نقطه تسکین فشار» در پشت گوش‌ها راهکار مؤثری برای کاهش فشار خون است. به گفته وو، اگر از انگشت شست یا اشاره استفاده کنید و این ناحیه را از بالا به پایین یا به‌صورت چرخشی ماساژ دهید، به کاهش فشار خون کمک خواهد کرد.
نقطه «تسکین فشار خون» پشت لاله گوش قرار دارد. اگر نوک گوش را به سمت پایین بکشید، شیار کوچکی را در پشت گوش مشاهده خواهید کرد که همان نقطه جادویی است.
دمنوش کاهش فشار خون
فشار خون بالا معمولاً زمانی رخ می‌دهد که مغز با کمبود اکسیژن مواجه می‌شود و برای قلب و شریان‌ها پیام می‌فرستد که اکسیژن بیشتری تأمین کنند. به گفته وو، رمز موفقیت در رفع فشار خون بالا، حفظ جریان سیال «چی» و خون است. مراقبت‌های روزانه به کمک طب سنتی چینی و طب سوزنی به بهبود مشکلات ناشی از انسداد «چی» و خون کمک می‌کنند.
برای نمونه، استفاده از گیاه کدونوپسیس و اسکوتلاریا بایکالنسیس برای تقویت «چی» و استفاده از گلرنگ و فرتیما برای به جریان انداختن خون به بهبود سلامت عروق و افزایش اکسیژن‌رسانی کمک می‌کند. اگر مغز اکسیژن کافی دریافت کند، فشار خون به‌طور طبیعی کاهش می‌یابد.
در این راستا، وو مصرف دمنوش زیر را برای کاهش فشار خون توصیه می‌کند:
ترکیبات لازم
- ۳۰ گرم گیاه اسکوتلاریا بایکالنسیس
- ۳ گرم گلرنگ، آنجلیکا سینسیس، ریشه چوانشونگ و کدونوپسیس
- ۶ عدد خرمای قرمز
- ۲ هزار میلی‌لیتر آب
آماده‌سازی
ترکیبات فوق را داخل قوری بریزید و آن را بجوشانید. سپس زیر شعله را کم کنید تا مخلوط به مدت ۳ دقیقه دم بکشد. در طول روز به‌جای آب از این دمنوش استفاده کنید.
۲ تمرین برای کنترل فشار خون
به گفته وو، بیماران مبتلا به فشار خون بالا باید دو عادت زیر را برای کنترل فشار خون در نظر بگیرند:
۱. خواب کافی: وو در تجربیات بالینی خود دریافت که بسیاری از بیماران مبتلا به فشار خون بالا دائماً تا دیروقت بیدار می‌مانند یا از بی‌خوابی و کم‌خوابی رنج می‌برند. کیفیت نازل خواب معمولاً اولین مرحله افزایش فشار خون است. وقتی نگران کیفیت پایین خواب‌تان باشید، همین نگرانی می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود و خوابیدن را برای شما دشوارتر کند که به تشکیل یک چرخه معیوب منجر می‌شود. از این‌رو، خواب کافی اولین قدم در مسیر کاهش فشار خون است.
۲. سه مرتبه ورزش در هفته: ورزش با فعال کردن ظرفیت طبیعی بدن برای تجزیه لخته‌های کوچک به حفظ جریان سیال خون کمک کرده و از گرفتگی عروق جلوگیری می‌کند. این فرایند از سلامت عروقی محافظت کرده و خطر مشکلات حاد مانند سکته مغزی و حملات قلبی را به حداقل می‌رساند. وقتی خون در بدن به جریان می‌افتد، اکسیژن بی‌وقفه به مغز منتقل می‌شود. به گفته وو، اگر دست‌کم سه مرتبه در هفته ورزش کنید، فشار خون‌تان به شکل قابل‌توجهی کاهش پیدا می‌کند.
بهترین تمرینات برای افراد مبتلا به فشار خون بالا
در مطالعه‌ای که در نشریه بریتانیایی پزشکی ورزشی انتشار یافت، ۲۷۰ گزارش پژوهشی مورد بررسی قرار گرفته که ۱۶ هزار نفر در آن‌ها شرکت داشتند. این مطالعه تأثیر انواع ورزش را بر کاهش فشار خون ارزیابی کرد. نتایج نشان دادند که تمرینات ایزومتریک تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش فشار خون دارند.
فشار خون سیستولیک و دیاستولیک (دو شاخص اصلی فشار خون) به‌ترتیب حدود ۸ و ۴ میلی‌متر جیوه کاهش یافتند. اثر کاهنده فشار خون در تمرینات ایزومتریک تقریباً با تأثیر داروهای فشار خون برابری می‌کند، زیرا داروها نیز به‌طور میانگین فشار سیستولیک و دیاستولیک را به‌ترتیب حدود ۱۰ و ۵ میلی‌متر جیوه کاهش می‌دهند.
تمرینات ایزومتریک نوعی تمرین کششی ایستا اما پیوسته هستند که عضلات را بدون حرکت دادن مفاصل به‌طور مداوم منقبض می‌کنند. برای نمونه می‌توان به حرکت پل، حرکت چوب شناور و حرکت اسکوات با تکیه به دیوار اشاره کرد. سازوکار کاهش فشار خون در این تمرینات به این صورت است که انقباض مداوم عضلات باعث افزایش غلظت نیتریک اکسید در بدن می‌شود. نیتریک اکسید عروق خونی را گشاد می‌کند. با تداوم انقباضات و فشار عضلانی در حین تمرینات، عروق برانگیخته‌تر و گشادتر می‌شوند که این روند به کاهش هرچه بیشترِ فشار خون کمک می‌کند.
لازم به ذکر است که در حین انجام تمرینات ایزومتریک نباید نفس‌تان را حبس کنید، زیرا باعث افزایش ناگهانی فشار خون می‌شود. تنفس آرام و منظم برای حفظ ایمنی و اثربخشی تمرینات حائز اهمیت است.
تمرینات هوازی هم می‌توانند فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را به‌ترتیب ۴٫۵ و ۲٫۵ میلی‌متر جیوه کاهش دهد. تمرینات سنگین نیز فشار خون را به‌ترتیب ۴٫۵ و ۳ میلی‌متر جیوه کاهش می‌دهند. تمرینات تناوبی تنشی نیز می‌توانند فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را به‌ترتیب ۴٫۵ و ۲٫۵ میلی‌متر جیوه پایین بیاورند.
عوارض جانبی داروهای فشار خون بالا
داروهای رایج فشار خون شامل داروهای دیورتیک یا ادرارآور و مسدودکننده‌های کانال کلسیم هستند که هرکدام عوارض جانبی خاص خود را دارند:
داروهای ادرارآور: این داروها با حذف آب از خون باعث کاهش فشار خون می‌شوند. اما هم‌زمان که آب از بدن خارج می‌شود، خون غلیظ‌تر می‌شود که می‌تواند ظرفیت حمل اکسیژن را به حداقل برساند و باعث هیپوکسی (کمبود اکسیژن) و سرگیجه شود.
مسدودکننده‌های یون کلسیم: این داروها با گشاد کردن عروق خونی، هموار کردن مسیر انتقال خون و کاهش فشار داخل سر به کاهش فشار خون کمک می‌کنند. با این‌حال، این داروها عوارض جانبی دارند که از جمله می‌توان به گرگرفتگی صورت، ورم کردن بخش تحتانی پاها و ضعف عضلانی اشاره کرد.
به گفته وو، بیمارانی که فشار خون طولانی‌مدت دارند باید طبق توصیه پزشک عمل کنند. این افراد نباید دارو را به دلیل عوارض جانبی و بدون مشورت قبلی با پزشک کنار بگذارند. خوددرمانی ممکن است با عواقب جدی مانند سکته مغزی و فشار خون بالا همراه باشد.
شاید نام بعضی از گیاهان فوق برای شما ناآشنا باشد، اما همگی در فروشگاه‌های مواد غذایی سلامت‌محور و بازارهای محلی کشورهای آسیایی یافت می‌شوند. شیوه درمان ممکن است برای هرکسی متفاوت باشد. برای داشتن یک برنامه اختصاصی با متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید.
