نگاهی به واکنش‌های بین‌المللی به تحولات اخیر در سوریه
نشست وزرای خارجه‌ی کشورهای اتحادیه‌ی اروپا برای بررسی بحران سوریه، روز شنبه ۱۶ شهریور در لیتونی آغاز به کار کرد.
این نشست پس از سکوت طولانی مدت اتحادیه‌ی اروپا پیرامون تحولات سوریه برگزار‌می‌شود. “جان کری” وزیر امور خارجه‌ی امریکا نیز در این نشست حضور دارد.
اتحادیه‌ی اروپا در حالی گفتگو بر سر بحران سوریه را آغاز می‌کند که نشست سران بیست کشور ثروتمند دنیا، موسوم به گروه “جی۲۰”، روز جمعه‌ی گذشته در سنپترزبورگ به کار خود پایان داد. این نشست که در سایه‌ی اختلاف عمیق میان امریکا و روسیه برگزار شد، نتوانست به اجماع خاصی پیرامون بحران شیمیایی در سوریه برسد.
حساسیت جهانی به مسأله‌ی جنگ داخلی در سوریه زمانی بالا گرفت که سوریه متهم شد در حمله‌ی دوهفته‌ی پیش خود به حومه‌ی دمشق، غیرنظامیان را هدف بمباران شیمیایی قرارداده‌است. در این حمله که به کشته‌شدن عده‌ی بسیاری از مردم انجامید، از گاز اعصاب “سارین” استفاده شده‌بود. منابع مختلف آمار تلفات این حمله را متفاوت ارزیابی‌می‌کنند. سازمان پزشکان بدون مرز، تعداد کشته‌شدگان در این حمله را تا تاریخ ۲۵ آگوست ۳۵۵ نفر اعلام کرده بود، با این وجود تازه‌ترین اظهار نظر “جان کری” وزیر خارجه‌ی امریکا، این تعداد را ۱۴۲۹ نفر برآورد می‌کند.
در این میان اختلاف نظر بر سر عامل اصلی این حملات نیز اوضاع را پیچیده‌تر کرده است. از سویی آمریکا، بریتانیا، فرانسه، عربستان سعودی، ترکیه و بسیاری از دیگر کشورها اعتقاد دارند که مسبب حمله‌ی شیمیایی خود رژیم بشار اسد است. مهم‌ترین استدلال این کشورها بر این اساس استوار است که هیچ نیروی نظامی و شبه‌نظامی به غیر از ارتش سوریه، به تجهیزات شیمیایی دسترسی ندارد. از سویی دیگر اما روسیه و چین و ایران با تکرار مدعای رژیم اسد، شبه‌نظامیان و گروه‌های مخالف را مسئول حمله‌ی شیمیایی می‌دانند. این اختلاف نظرها در اجلاس گروه ۲۰ به شدت پررنگ بود. تا جایی که مشخصأ بر نتیجه‌ی نهایی این اجلاس سایه افکند.
از سویی دیگر با وجود اینکه اکثریت کشورها در مقصر دانستن رژیم اسد در حمله‌ی شیمیایی به حومه‌ی دمشق توافق نظر دارند، اما در مورد روش برخورد مناسب با این وضعیت اختلاف نظر زیادی وجود دارد. در اجلاس دو روز گذشته‌ی گروه جی۲۰، تنها روسای جمهور امریکا، فرانسه، ترکیه، کانادا و عربستان بر حمله‌ی نظامی محدود به سوریه تأکید داشتند و سایر کشورها تنها خواستار اقدام قاطع جامعه‌ی بین‌الملل بودند. در آن‌سو اما روسیه و چین نه تنها مخالفت خود را با حمله‌ی نظامی اعلام داشتند، بلکه در مورد نقش رژیم حاکم بر سوریه در رخدادهای اخیر نیز تردید نشان‌دادند.
آن‌چه مشخص است، این است که فضای حاکم بر گفتگوهای بین‌المللی درباره‌ی نحوه‌ی برخورد با مساله‌ی سوریه، دیگر به مانند ماه گذشته نیست. در حالی‌که تا پیش از این، جامعه‌ی بین‌المللی به ارسال سلاح برای مخالفان حکومت سوریه بسنده می‌کرد، اکنون اما صحبت از حمله‌ی نظامی به نقاط استراتژیک حکومت سوریه، تمامی معادلات سیاسی منطقه را دست‌خوش تغییر کرده‌است. از سویی “باراک اوباما”، دیروز با این امید به امریکا بازگشت تا کنگره را قانع کند که مجوز یک حمله‌ی نظامی محدود علیه سوریه را صادر کند، از سویی دیگر اما روسیه تهدید کرده که در صورت بروز حمله‌ی یک‌جانبه از سوی امریکا و متحدانش، تجهیزات پدافند هوایی پیشرفته‌ی خود -موسوم به اس ۳۰۰- را در اختیار حکومت سوریه قرار می‌دهد. سوریه نیز در مقابل تهدید کرده که آتش جنگ دامن شهروندان نیویورک و لندن را نیز خواهد گرفت. حضور نظامی کشورهای متعدد در اطراف مرزهای سوریه نیز اوضاع را بیش از پیش پرتنش کرده‌است. حضور نیروی دریایی امریکا در مدیترانه، عزیمت ناوهای جنگی روسیه و چین به مدیترانه، استقرار واحدهای نظامی ارتش ترکیه در مرزهای زمینی این کشور با سوریه و همچنین آماده‌باش نیروهای ارتش اسرائیل در نوار مرزی، همه و همه نشان از پیچیده‌تر شدن بحران سوریه و دورنمای نامعلوم آن دارند.
در این میان سرنوشت مردم سوریه بیش از پیش در ابهام قرار دارد. آمار تلفات جنگ سوریه بر طبق آخرین گزارش سازمان ملل در ماه ژوئیه، بیش از ۱۰۰ هزار نفر برآورد شده‌است. بسیاری از مردم سوریه، از آغاز جنگ داخلی در این کشور در دو سال پیش، به مرزهای ترکیه و لبنان پناه برده‌اند، اردوگاه‌های موقت در نوارهای مرزی این کشورها به حداکثر ظرفیت خود رسیده‌است و تامین غذا و مایحتاج اولیه، خود به مساله‌ی بزرگی تبدیل شده‌است. میزان خرابی‌ها در شهرهای سوریه فراتر از حد تصور است، دسترسی به مواد غذایی، امکانات بهداشتی و سوخت محدود است و فعالیت گروه‌های بین‌المللی برای اقدامات بشردوستانه نیز با مخاطرات همراه است. در سایه‌ی جنگ و ناامنی، القاعده و سایر گروه‌های افراطی در حال رشد و توسعه‌ی ایده‌های خود در میان مخالفان هستند و هرج و مرج در تمامی مناطق درگیر در جنگ به وضوح قابل مشاهده است.
حال باید دید که نتیجه‌ی اقدامات و رایزنی‌های بین‌المللی در جهت برخورد با این بحران چه خواهد بود. نتیجه هر چه باشد، با توجه به وخامت اوضاع داخلی در سوریه و عدم تعهد طرفین درگیر به موازین حقوق بشر، صلح دور از انتظار به نظر می‌رسد.
اپک تایمز در ۳۵ کشور به۲۱ زبان منتشرمی‌شود.
