در ماههای اخیر، مقامات حزب کمونیست چین تعدادی از نخبگان سرشناس سیاسی و اقتصادی آمریکا را به طور جداگانه و در فاصله زمانی کوتاهی از یکدیگر به پکن دعوت کردهاند. هر چند در سالها و دهههای گذشته نخبگان آمریکایی با دعوت یا بدون دعوت به چین سفر کردهاند، اما این اولین باری است که نخبگان جامعه آمریکا در فاصله کوتاهی از یکدیگر به پکن دعوت میشوند، درحالیکه سفر مقامهای آمریکایی به پکن با برخورد سرد مقامهای رژیم چین مواجه میشود.
در هفته گذشته نیز هنری کیسینجر از سیاستمداران برجسته آمریکا در دولت نیکسون از صدمین سفرش به چین بازگشت. او اکنون در سن صد سالگیاش است و هنوز نفوذ خاص خود را به عنوان یک مشاور با تجربه به دولتهای مختلف آمریکا دارد.
حزب کمونیست بالاتر از حکومت
پیش از کیسینجر، بیل گیتس، از بنیانگذاران مایکروسافت، ایلان ماسک، مالک شرکت توئیتر یا ایکس کنونی و مدیر عامل شرکت اسپیس ایکس و تسلا، همچنین تیم کوک مدیرعامل اپل، جیمی دیمون مدیرعامل بانک آمریکایی جیپی مورگان و روسای شرکت جنرال موتورز نیز از جمله نخبگان اقتصادی آمریکا هستند که امسال به دعوت مقامات حزب کمونیست چین به پکن سفر کردهاند.
چند هفته بعد از دیدار شی با بیل گیتس، بیبیسی گزارش داد که مقامات حزب کمونیست چین طرحی را تصویب کردند و به آن جنبه قانونی دادند که بر اساس آن، چین روابط خارجیاش را «تحت ارشاد» ایدئولوژیهای شی جینپینگ، مائو زدونگ، دنگ شیائوپینگ و مارکسیسم-لنینیسم وموارد دیگر انجام میدهد.
این مصوبه برای اولین بار است که به طوری رسمی این موضوع را مکتوب میکند که حزب کمونیست چین به جای حکومت، سیاست خارجی را هدایت میکند و نمادی از تحکیم قدرت شی جینگپین است. بیبیسی افزوده است این مصوبه تهدید میکند که نهادهایی را که به هر نحوی «مضر» برای منافع چین باشند، مجازات خواهد کرد، ولی مشخص نمیکند که دقیقاً مرز این ضرر کجاست…مقامات چینی سلسلهای از اقدامات را علیه شرکتهای غربی انجام دادهاند، از قبیل حمله به دفاتر محلی چندین شرکت مشاوره که مرکزشان در آمریکاست و تعطیل کردن آنها. با این حال چین مشتاق بوده است که در پایان همهگیری کووید سرمایه خارجی جذب کند.
اپکتایمز در ماه ژوئن گزارش داد که بازدیدهای سرمایهگذاران برجسته خارجی با تلاشهای حزب کمونیست چین برای احیای علاقه سرمایهگذاران با کندی رشد اقتصاد چین همزمان شده است.
شی در ماه مارس واشنگتن را متهم کرد که با محدودیتهایی در دسترسی به ریزتراشههای ایالات متحده و سایر فناوریها تلاش میکند تا توسعه چین را متوقف کند.
دو «دوست قدیمی»
شی جینگپین، دبیر کل حزب کمونیست چین که ریاست مادامالعمر این حزب را برعهده دارد، در جریان دیدارهایش دو تن از نخبگان جامعه آمریکا را «دوست قدیمی» خوانده است. او ابتدا کیسینجر را به خاطر نقشش در روابط تاریخی چین با آمریکا و بیل گیتس را بخاطر سرمایهگذاریهایش در چین و روابط گرمی که با شی دارد، «دوست قدیمی» دانسته است، اما به نظر میرسد که ماهیت روابط شی با کیسینجر متفاوت از روابط وی با بیل گیتس باشد.
سیانان گزارش داد که گیتس در سالهای گذشته روابط گرمی با شی جینگپین داشت و اوایل سال ۲۰۲۰ او نامه تشکر و قدردانی به بیل گیتس برای ارسال کمکهای مالی اضطراری در دوره همهگیری کووید ۱۹ به چین فرستاد. همچنین مایکروسافت تنها شرکت بزرگ فناوری غربی است که در چین حضور خود را حفظ کرده است. پیش از این، بقیه شرکتهای فناوری غربی بخاطر نگرانی از به خطر افتادن امنیت اطلاعاتشان و اعمال محدودیتهای شدید از طرف رژیم چین دفاتر خود را در این کشور بستهاند.
اکنون به نظر میرسد که شی با دعوت از کیسینجر پا را فراتر گذاشته است و میخواهد از طریق نفوذ او بر سیاست خارجی آمریکا در قبال چین اثر بگذارد. این نیت را میتوان در سخنان وزیر خارجه چین درک کرد. وانگیی گفت که سیاست واشنگتن در قبال چین به «درایت دیپلماتیک به سبک کیسینجر و شجاعت سیاسی مانند نیکسون» نیاز دارد. کیسینجر در دوره وزارتش در دولت ریچارد نیکسون در ۱۹۷۲ «دیپلماسی پینگپنگ» را اجرا کرد که در آن، آمریکا برای تضعیف قدرت و به انزوا کشاندن اتحاد جماهیر شوروی از چین حمایت کرد. این سیاستمدار آمریکایی به خوبی درک کرده بود که دو رژیم کمونیستی در چین و شوروی به رغم شباهتها، اختلاف و رقابتهای پیدا و پنهانی با یکدیگر دارند و از این فرصت برای مهار شوروی استفاده کرد.
دیلیبیست در تحلیلی درباره کیسینجر نوشته است که هنری کیسینجر در دوره ریاست جمهوری ترامپ نیز طی جلساتی خصوصی مشورت مشابهی به وی داد، با این تفاوت که ترامپ از روسیه و تعدادی از کشورهای منطقه برای مهار قدرتطلبی رژیم کمونیستی چین استفاده کند. این همان سیاستی بود که دونالد ترامپ، رئیسجمهور سابق آمریکا در دوره ریاستجمهوریش در پیش گرفت اما در دوره بایدن این سیاست مورد توجه قرار نگرفت. با درگیر شدن روسیه در جنگی فرسایشی در اوکراین به نظر میرسد که دیگر این سیاست کارآیی خود را از دست داده باشد.
سفر کیسینجر به چین به چه معناست؟
رسانه پلتفرم در تحلیلی درباره سفر کیسینجر و دیگر سرمایهگذاران آمریکایی به پکن نوشته است که سفر نخبگان آمریکایی نشان میدهد که رژیم چین به دنبال ایجاد کانالهای جایگزین ارتباطی در آمریکا است.
ژو فنگ، استاد روابط بینالملل در دانشگاه نانجینگ، در مصاحبه با نیویورکتایمز گفت که سفر کیسینجر نشان میدهد که رژیم چین میخواهد نخبگان سیاسی آمریکا را متقاعد کند تا (از نفوذشان) برای کاهش فشارهای کاخ سفید بر رژیم چین استفاده کنند.
این رسانه با اشاره به رد تقاضای دیدار وزیر دفاع آمریکا از سوی وزیر دفاع چین در ماه ژوئن افزوده است کیسینجر به عنوان یک شهروند آمریکایی با شی جینگپین و وزیر خارجه و دفاع رژیم چین دیدار کرده است، درحالیکه سفر اخیر آنتونی بلینکن وزیر خارجه و جانت یلن وزیر خزانهداری آمریکا به چین برای دیدار با همتایان چینیشان به استقبالی نهچندان گرم از سوی رژیم چین همراه بود.
به نوشته این رسانه، در گذشته، عامل کلیدی در واداشتن آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی برای مذاکره، تسلیحات هستهای بود و بازدارندگی هستهای متقابل، یک صلح مسلحانه ایجاد کرد. امروز، کیسینجر معتقد است که اساس مذاکرات واقعی بین چین و ایالات متحده، فناوری هوش مصنوعی است.
به نظر او، قدرتها نمیتوانند به نقطه بیبازگشت برسند، زیرا «جنگ نهتنها برای چین و ایالات متحده، بلکه برای کل جهان یک فاجعه خواهد بود.»