مطالعه محققان فنلاندی نشان می‌دهد که عضلات بدن می‌توانند تمرینات مقاومتی را بیش از دو ماه به خاطر بسپارند.
دیگر لازم نیست نگران از دست رفتن دستاوردهای پرزحمت ورزشی خود باشید. علم برای نخستین‌بار بر مفهوم «حافظه عضلانی» صحه گذاشته است.
این مطالعه که در فنلاند انجام شده و اخیراً در مجله فیزیولوژی انتشار یافته است، نشان می‌دهد که اثرات مثبتِ تمرینات مقاومتی به مدت بیش از دو ماه در پروتئین‌های عضلانی ثبت و ضبط می‌شوند. از این‌رو، بدن حتی پس از توقف تمرینات هم می‌تواند از مزایای تمرین استفاده کند.
اثرات عضلانی تا دو ماه پس از تمرین ادامه دارند
حافظه عضلانی قابلیتی است که باعث می‌شود بدن قدرت و حجم عضلانی ازدست‌رفته در دوره استراحت را به‌سرعت بازیابی کند؛ با شتابی به‌مراتب بیشتر از دوره‌ای که صرفِ ساخت آن عضلات شده است. حافظه عضلانی به افراد کمک می‌کند که پس از ایجاد وقفه در تمرینات، سریع‌تر از قبل به سطح تناسب اندام قبلی خود بازگردند.
محققان در این مطالعه از ۴۲ مرد و زن فنلاندی ۱۸ تا ۴۰ ساله که از نظر فیزیکی فعال بودند، اما تجربه انجام تمرینات مقاومتی سیستماتیک را نداشتند، خواستند که ۱۰ هفته تمرین مقاومتی انجام دهند. آن‌ها سپس یک تعطیلی ۱۰ هفته‌ای به داوطلبان دادند و قرار شد که یک‌بار دیگر به مدت ۱۰ هفته تمرین کنند.
داوطلبان در دوره استراحت تحت کنترل بودند تا تمرینات مقاومتی انجام ندهند. محققان برای اطمینان از این موضوع از روش نظرسنجی و بازرسی مقطعی استفاده کردند. آن‌ها پس از گذشت ۱۰ هفته به بررسی پروتئین‌های عضلانی داوطلبان پرداختند و به دو واکنش متفاوت پی بردند.
بعضی از پروتئین‌ها در دوره استراحت به وضعیت قبلی خود بازگشتند، اما دیگر پروتئین‌ها از جمله چند پروتئین متصل‌شونده به کلسیم همچنان تحت تأثیر تمرینات قرار داشتند و به نظر می‌رسید که تجربه تمرین را به خاطر سپرده و آن را تا پایان دوره استراحت به خاطر داشتند.
پروتئین‌های متصل‌شونده به کلسیم برای تنظیم سطح کلسیم ضروری هستند و به توابع سلولی از جمله انقباض عضلات، انتقال تکانه‌های عصبی و پیام‌رسانی سلولی کمک می‌کنند.
پروفسور یوها هولمی، نویسنده ارشد مطالعه حاضر، در بیانیه‌ای گفت: «برای اولین‌بار نشان داده‌ایم که عضلات می‌توانند تمرینات مقاومتی قبلی را در سطح پروتئینی به خاطر بسپارند.» او افزود که «به‌خاطرسپاری» تمرینات دست‌کم به مدت دو ماه و نیم ادامه دارد.
او تأکید کرد که با این‌که عضلات در وقفه‌های طولانی‌مدت به حجم اصلی خود بازمی‌گردند، ردپای حافظه کمک می‌کند که با ازسرگیری تمرینات سریع‌تر به نتیجه برسید.
کاربرد حافظه عضلانی برای علاقه‌مندان به تناسب اندام
افراد اغلب تصور می‌کنند که فواید تمرین به‌سرعت از بین می‌روند که باعث می‌شود از فکرِ تحلیل رفتن عضلات بعد از یک وقفه کوتاه استرس بگیرند. با این‌حال، مطالعه حاضر نشان می‌دهد که نگرانی از تحلیل رفتن عضلات ممکن است اغراق‌آمیز باشد.
یافته‌های این مطالعه به درک سازوکار حافظه عضلانی کمک می‌کنند، به‌ویژه این‌که تغییرات پروتئینی چه نقشی در بازیابی قدرت بدنی و حجم عضلات دارند.
براساس این مطالعه، چندین پروتئین از جمله پروتئین‌هایی که در انقباض عضلات، ساختار عضلانی و پردازش کلسیم نقش دارند و به واسطه تمرینات مقاومتی فعال می‌شوند، پس از وقفه ۱۰ هفته‌ای همچنان سطح قابل قبولی داشتند.
یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهند که تمرینات مقاومتی با تغییرات اپی‌ژنتیکی در سطح سلولی همراهند و در دوره استراحت نیز عملکرد سلول‌های عضلانی را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
هولمی به اپک تایمز گفت: «نتایج ما نشان می‌دهند که ورزشکارها نباید نگران وقفه‌های کوتاه‌مدت در برنامه تمرینی خود باشند؛ به‌ویژه وقتی که پای انجام تمرینات مقاومتی مادام‌العمر در میان باشد.» با این‌حال، هولمی هشدار داده که نتایج این پژوهش را نمی‌توان مستقیماً به شرایطی مانند وقفه‌های ناشی از بیماری یا آسیب‌دیدگی تعمیم داد.
دیدگاه متخصصان
دکتر هومن ملامد، جراح ایرانیتبار ستون فقرات و متخصص پزشکی ورزشی دارای بورد تخصصی در کالیفرنیا، به اپک تایمز گفت: «یافته‌های هولمی نشان می‌دهند که می‌توان برنامه‌های تمرینی را به شکلی طراحی کرد که وقفه‌های معین داشته باشند و بدن در این مدت حجم عضلانی خود را از دست ندهد.»
ملامد گفت: «این‌که قبول کنیم حافظه عضلانی وجود خارجی دارد، باعث می‌شود که برای ریکاوری، پیشگیری از خستگی یا رسیدگی به امورات زندگی سراغِ وقفه‌های راهبردی برویم تا وقتی تمرینات خود را از سر می‌گیریم، بدن بتواند قدرت و حجم عضلانی خود را به‌سرعت بازیابی کند.»
به گفته او، این یافته‌ها بر توصیه مربیان به مراجعان درباره ایجاد وقفه‌های ناخواسته یا برنامه‌ریزی‌شده در تمرینات مقاومتی اثر می‌گذارند.
او افزود که یافته‌های این مطالعه استرس ناشی از پشت گوش انداختنِ تمرین را کاهش می‌دهند و افراد را به حفظ ثبات در تمرینات- «به‌جای کمال»- تشویق می‌کنند.
تروِر گیلوم، استاد حرکت‌شناسی و مدیر گروه علوم ورزشی در دانشگاه باپتیست کالیفرنیا در ریورساید کالیفرنیا به اپک تایمز گفت: «پیش‌تر شاهد بودیم که تمرینات مقاومتی از طریق سازگاری‌های عصبی-عضلانی باعث پیشرفت می‌شوند. مطالعه حاضر نشان می‌دهد که این پیشرفت در سطح پروتئینی چگونه رخ می‌دهد. این یافته‌ها دانسته‌های قبلی ما را تأیید کرده و آن‌ها را تعمیم می‌دهند.»
ملامد افزود که یافته‌های این مطالعه راهِ جلوگیری از عضله‌سوزی را نشان می‌دهند تا تمرکز صرفاً بر تنظیم یک برنامه منظم و مستمر سالانه باشد، نه این‌که بخواهید کل روزهای سال را تمرین کنید.
