تحقیقات نشان می‌دهند که تغییر سبک زندگی می‌تواند روند بیماری پارکینسون را بهبود بخشد.
«دوران زندگی راحت به پایان رسیده و خطر مرگ بر اثر کرونا زیاد است. احتمالاً درنهایت کارم به صندلی چرخ‌دار می‌کشد یا مثل زامبی‌ها سرگردان خواهم شد.» این‌ها افکاری بودند که در زمان تشخیص بیماری پارکینسون در ذهن کیت ویلسون شکل گرفتند.
ویلسون در سمینار آنلاین گروه تحقیقاتی پارکینسون در بریتانیا متوجه شد که کمبود دوپامین عامل بیماری او بوده است. او خیلی زود متوجه شد که افزایش سطح آدرنالین به او احساس خوبی می‌دهد. مشاور بهداشتی به او گفت که آدرنالین و دوپامین از نظر شیمیایی شبیه یکدیگر هستند. آدرنالین نیز می‌تواند به‌طور موقت سطح دوپامین را افزایش دهد.
وقتی قرنطینه کرونا به پایان رسید، ویلسون با همسر و دو پسرخوانده ۱۴ ساله خود به سفر رفت. ظرف یک هفته ۳۷ مرتبه با پسرها سوار ترن هوایی شد و حس کرد که حالش دگرگون شده است.
او به اپک تایمز گفت: «بیشتر حرف می‌زدم، انرژی بیشتری داشتم و اجتماعی‌تر شده بودم.»
همسر ویلسون گفت که او چندبار از ترن هوایی مجازی استفاده کرد و آن‌ها راهی برای بازآفرینی این تجربه در خانه پیدا کردند. وقتی فهمیدند تجربه ترن هوایی از طریق هدست واقعیت مجازی امکان‌پذیر است، دو هدست خریدند. نتیجه شگفت‌آور بود.
ویلسون گفت: «واقعیت مجازی حسِ تعادل را در من احیا کرد و انرژی خیلی زیادی به من داد. واقعیت مجازی نقاطی از مغز را تحریک می‌کند که کمتر از آن‌ها استفاده می‌شود و بدین ترتیب به جبران دوپامین ازدست‌رفته کمک می‌کند.»
تجربه او با تحقیقاتی که درخصوص ارتباط فعالیت‌های مبتنی بر دوپامین و کنترل علائم پارکینسون انجام گرفته سازگاری دارد. این قضیه توجه متخصصان را به خود جلب کرده است.
پارکینسون عارضه‌ای است که اغلب از دامنه کنترل بیمار خارج است، اما سرگذشت ویلسون این فرضیه را به چالش می‌کشد.
دکتر سولانا میسرا، متخصص طب یکپارچه، به اپک تایمز گفت: «به نظرم رویکرد او فوق‌العاده است. ادغام روش‌های غیرسنتی مانند واقعیت مجازی با شیوه‌های درمانی استاندارد می‌تواند نسبت به مصرف دارو مؤثرتر باشد.»
ارتباط با دوپامین
تجربه ویلسون نشان می‌دهد که کمبود دوپامین نقش مهمی در بیماری پارکینسون دارد و این‌که فعالیت‌هایی که به ترشح دوپامین کمک می‌کنند، می‌توانند موجب کاهش بعضی از علائم شوند.
کیت چیتر-نوریس، که یک تغذیه‌درمانگر است، به اپک تایمز گفت: «پارکینسون باعث مرگ نورون‌ها می‌شود، به‌ویژه نورون‌هایی که دوپامین ترشح می‌کنند. یکی از عوامل اصلی پارکینسون کمبود دوپامین است.»
دوپامین اثرات زیادی دارد، اما بارزترین تأثیر آن در مبتلایان به پارکینسون به عملکرد حرکتی مربوط می‌شود. انتقال سیگنال عصبی با ارسال پیام از مغز به نقاط مختلف بدن برای کنترل حرکت و دیگر توابع سروکار دارد. سطح پایین دوپامین در بیماری پارکینسون روند ارسال پیام‌ها را مختل و امکان حرکت صحیح را دشوارتر می‌کند.
حرکات بدن کند می‌شوند، راه رفتن و حفظ تعادل دشوار شده و اغلب با لرزش انجام می‌گیرند. با این‌حال، دوپامین بر انگیزه، لذت و تمرکز اثر می‌گذارد. به گفته نوریس، این یعنی پارکینسون علاوه بر چالش‌های حرکتی می‌تواند تبعات قابل‌ملاحظه‌ای برای سلامت روان داشته باشد که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند.
با این‌حال، اختلال در ترشح دوپامین صرفاً باعث ایجاد بیماری نمی‌شود، بلکه وضعیت بیماری را به مرور زمان تشدید می‌کند. بهبود سطح دوپامین و حفاظت از سلول‌هایی که دوپامین ترشح می‌کنند، نقش مهمی در کند کردن روند بیماری دارند و می‌توانند در کنترل علائم پارکینسون موثر باشند.
یک رویکرد چندجانبه
موفقیت ویلسون در کنترل بیماری پارکینسون به رویکرد خاصی مربوط نمی‌شود، بلکه با تلفیق ورزش و ابزارهای نوآورانه مانند واقعیت مجازی محقق شده است.
ورزش؛ فعالیت مبتنی بر دوپامین
ورزش به‌طور کلی به‌عنوان یک درمان غیردارویی برای کنترل بیماری پارکینسون شناخته می‌شود.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۴ در مجله بیماری پارکینسون انتشار یافته که نشان می‌دهد شش ماه فعالیت تنشی به بهبود سطح دوپامین در مغز مبتلایان به بیماری پارکینسون کمک می‌کند و ورزش می‌تواند بر سیستم ترشح دوپامین در مغز تأثیر مثبت بگذارد.
فعالیت‌های تنشی مانند تجربه ترن هوایی که علائم ویلسون را تسکین دادند، باعث افزایش آدرنالین می‌شوند. آدرنالین هورمونی است که از نظر شیمیایی مشابه دوپامین است و می‌تواند به‌طور موقت سطح دوپامین را افزایش دهد. از این‌رو، افزایش سطح آدرنالین به احیای حس چابکی یا سلامت جسمی کمک می‌کند.
ویلسون این فعالیت‌ها را به‌عنوان هسته اصلی برنامه کنترل پارکینسون در دستور کار قرار داد. ماجراجویی او در زندگی واقعی در سال ۲۰۲۴ با دوچرخه‌سواری درحوالی خلیج زایدرزی در هلند، عبور از مسیر کوهستانی آلپ و پیاده‌روی در جاده هایلند غربی در اسکاتلند ادامه یافت.
به گفته نوریس، هم تمرینات قلبی عروقی و هم تمرینات قدرتی حائز اهمیت هستند. تمرینات قلبی عروقی فاکتور نورون‌زایی مشتق‌شده از مغز را بهبود می‌بخشند. فاکتور نورون‌زایی برای مغز حکم یک «عامل رشد معجزه‌آسا» را دارد و به التیام نورون‌ها کمک می‌کند.
تمرینات قدرتی فواید مهم دیگری هم دارند که از جمله می‌توان به حفظ عضلات اشاره کرد که بسیار حائز اهمیت است، زیرا تحلیل رفتن عضلات در بیماری پارکینسون رایج است. تمرینات قدرتی همچنین با سفت شدن و ضعف عضلانی رایج در این بیماری مقابله می‌کنند و تحرک و انعطاف‌پذیری کلی بدن را بهبود می‌بخشند.
ورزش کردن خطر ابتلا به پارکینسون را به حداقل می‌رساند و علائم حرکتی و غیرحرکتی را بهبود می‌بخشد. ورزش از چند جهت مؤثر است، از جمله این‌که به ترمیم مغز و رشد سلول‌های جدید و عروق خونی کمک می‌کند.
واقعیت مجازی
واقعیت مجازی با تبدیل فعالیت‌های روزمره، مانند پیاده‌روی روی تردمیل، به تجربه‌ای جذاب، مانند قدم زدن در کنار ساحل، ورزش را جذاب‌تر می‌کند. از افزایش لذت که بگذریم، واقعیت مجازی می‌تواند موانع دنیای واقعی مانند عبور از روی تخته‌پاره‌های روی آب یا جلبک‌های دریایی را شبیه‌سازی کند تا کاربران بتوانند تعادل و هماهنگی را در محیطی کنترل‌شده تمرین کنند. میسرا گفت که این رویکرد با مزایای واقعی مانند کاهش خطر زمین خوردن همراه است.
میسرا افزود که این نوآوری‌ها باید مکمل مراقبت‌های پزشکی متعارف باشند، نه آن‌که جایگزین آن‌ها شوند.
ادغام هوش مصنوعی با واقعیت مجازی با رهگیری و تحلیل پیشرفت لحظه‌ای کاربران، این نوآوری‌ها را کامل‌تر می‌کند. میسرا افزود که هوش مصنوعی برنامه‌های ورزشی را اصلاح می‌کند، تاب‌آوری عصبی را تقویت کرده و از بازتنظیم مغز برای بهبود حرکت و عملکرد شناختی پشتیبانی می‌کند. هوش مصنوعی با ارائه بازخورد لحظه‌ای به کاربران کمک می‌کند که حرکات‌شان را کنترل کنند که به نوبه خود باعث تشکیل مسیرهای عصبی جدید می‌شود.
نقش رژیم غذایی
جدا از راهبردهایی که در مورد ویلسون اثربخش بودند، چند فاکتور دیگر نیز در رابطه با سبک زندگی حائز اهمیت هستند که از جمله می‌توان به رژیم غذایی اشاره کرد.
اگر سطح قند خون نوسان پیدا کند و قند اضافی وارد جریان خون شود، قند به ترکیبات موجود در بدن می‌چسبد و به تشکیل محصولات گلیکاسیون پیشرفته منجر می‌شود. این ترکیبات مضر به بدن آسیب می‌رسانند و نقش بسزایی در پیشرفت بیماری‌های عصبی دارند.
نوریس گفت: «برای تثبیت قند خون باید مصرف قندها و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده را به حداقل رساند و اطمینان یافت که وعده‌های غذایی از پروتئین کافی و چربی سالم برخوردارند.»
یکی دیگر از راه‌های تقویت دوپامین تیروزین است. تیروزین نوعی اسید آمینه (واحد سازنده پروتئین) است که در بدن به ال-دوپا تبدیل شده و پس از سوخت‌و‌ساز به دوپامین تبدیل می‌شود. نوریس گفت: «گوشت گاو، گوشت خوک، بره، مرغ، سالمون، قزل‌آلا، تخم‌مرغ، بادام، کدو حلوایی و کنجد از جمله غذاهای سرشار از تیروزین هستند.»
خواب
از فعالیت‌های تقویت‌کننده دوپامین، ورزش و رژیم غذایی که بگذریم، کیفیت و مدت زمان خواب نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.
نوریس می‌گوید: «نباید از نقش مهم خواب در رابطه با پارکینسون غافل شد، زیرا سموم یکی از عوامل اصلی ابتلا به پارکینسون هستند.»
خواب تنها فرصت بدن برای سم‌زدایی و پاکسازی مغز است. داشتن یک برنامه خواب منظم و رفتن به تخت در ساعات مشخص بسیار حائز اهمیت است. به گفته نوریس، بیدار شدن به شکل طبیعی و بدون نیاز به صدای زنگ ساعت بسیار مفید است.
نوریس افزود: «بررسی علل بالقوه مسمومیت بدن از جمله فلزات سنگین، کپک، یا گلیفوسات و کمک به بدن در پاکسازی این سموم می‌تواند اثرات مثبت قابل‌توجهی داشته باشد.»
همه چیز از تمایل بیمار نشأت می‌گیرد
میسرا می‌گوید: «گاهی به نظر می‌رسد که باید از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را امتحان کنید تا در درمان بیماری پارکینسون به نتایج خوبی دست پیدا کنید.»
کار کردن با بیماران مبتلا به پارکینسون چالش‌برانگیز است، اما برخورداری از یک رویکرد جامع در مواجهه با این عارضه ناتوان‌کننده ضرورت دارد.
ویلسون گفت: «صرف‌نظر از وجود ارتباط ژنتیکی، بیمار می‌تواند با پارکینسون به خوبی کنار بیاید. اما همه چیز از تمایل بیمار برای کمک به خود نشأت می‌گیرد.»
