نویسنده: علی رمضانیان
سعید جلیلی نماینده طیف وسیعی از طرفداران جمهوری اسلامی است که به تندروها معروف شده و در موارد زیادی برخلاف تفکر جامعه و مردم فکر میکند.
او نماینده خامنهای در شورای امنیت ملی است.
دیدگاه او در خصوص حجاب اجباری، محدودیت در آزادی شهروندان، فیلترینگ و محدودیت اینترنت و مشکلات اقتصادی با انتقاد شدید بخش بزرگی از جامعه همراه است و بسیاری پیروزی احتمالی او را بازگشت افراطگرایی اسلامی و سیاسی در جمهوری اسلامی تعبیر میکنند. همچنین مخالفان او میگویند که با آمدن او سیاست خارجی ایران مجددا در شرایط خاصی قرار گرفته و ممکن است که تحریمها و قطعنامهها علیه جمهوری اسلامی برگردد.
زندگینامه و فعالیت سیاسی سعید جلیلی
سعید جلیلی ۵۹ ساله و متولد شهر مشهد است. او در دانشگاه امام صادق در رشته علوم سیاسی تحصیل کرد.
او مقطع دکتری معارف اسلامی علوم سیاسی در دانشگاه امام صادق را به پایان رساند و در همان دانشگاه به تدریس «دیپلماسی پیامبر» مشغول است. او در دی ۱۳۶۵ وقتی که ۲۱ ساله بود در جنگ ایران و عراق زخمی شد و پای راست خود را از دست داد.
سعید جلیلی از سال ۱۳۶۸ به استخدام وزارت خارجه درآمد و به مدیریت اداره بازرسی وزارت خارجه منصوب شد و ۱۸ سال در آن وزارتخانه ماند.
سعید جلیلی در دولت خاتمی، معاون بخش آمریکای وزارت خارجه ایران بود. اما بعد از مدتی به دفتر علی خامنهای رفت و در دوره ریاستجمهوری احمدینژاد به وزارت خارجه برگشت و در تیم مزاکره با اتحادیه اروپا شرکت داشت.
او در این دوره در سال ۱۳۷۸ و ۱۳۸۲ برای کسب کرسی مجلس از شهر مشهد اقدام کرد و در هر دو نوبت نتوانست رای لازم را کسب کند و شکست خورد.
جلیلی در انتخابات ریاستجمهوری سال ۱۳۹۲ چهارمیلیون و ۶۲۸ هزار رای کسب کرده و پس از روحانی و قالیباف رتبه سوم را کسب کرد.
در سال ۱۳۸۶ بعد از استعفای علی لاریجانی او به عنوان دبیرشورای امنیت ملی انتخاب شد.
در تیرماه ۱۳۸۷، رهبر جمهوری اسلامی سعید جلیلی را به عنوان یکی از دو نماینده خود در شورای عالی امنیت ملی معرفی کرد که بعد از ۱۶ سال و امروز هم نماینده خامنهای در این شوراست.
در سال ۱۴۰۰ او نیز نامزد انتخابات ریاستجمهوری شد ولی بخاطر ابراهیم رئیسی انصراف داد.
جلیلی از سال ۱۳۹۳ به دستور علی خامنهای عضو شورای راهبردی روابط خارجی است.
این شورا در سال ۱۳۸۵ به دستور علی خامنهای تشکیل شد و مسئولیت شورا اینگونه تعریف شده است: «ایجاد هماهنگی بیشتر در کلیهٔ فعالیتها در عرصهٔ روابط خارجی» و «تهیهٔ راهبردها و سیاستها و راهکارهایی است که جمهوری اسلامی را در سیاست خارجی به نتایج مطلوب برساند.»
جلیلی بعد از برکناری در دولت روحانی به واسطه حکم علی خامنهای به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد.
اکنون در سال ۱۴۰۳ به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری با شعار «یک جهان فرصت، یک ایران جهش» شرکت کرده است.
تلاش طیف وسیعی از نزدیکان حکومت برای انصراف او به نفع محمدباقر قالیباف به نتیجه نرسید و در نهایت او بیش از قالیباف رای جمع کرد و به دور دوم راه رفت.
بر اساس گزارش اعلام شده از سوی وزارت کشور او در دور اول ۹ میلیون و ۴۷۳ هزار رای کسب کرده و با مسعود پزشکیان به دور دوم رفت و در ۱۵ تیر ۱۴۰۳ با پزشکیان رقابت میکند.
مذاکرات هستهای
او در مذاکرات زیادی شرکت کرد ولی به یکی از انعطافناپذیرترین مذاکرهکننده ایرانی معروف شده است. واشینگتن پست در یکی از این تحلیلهای خود نوشت: «وی فردی انعطافناپذیر و ایدئولوژیک و نزدیک به رهبر مذهبی ایران است و علاقهمند است به رغم تحریمهای فلجکنندهٔ غرب علیه ایران که فشار زیادی بر روی طبقه متوسط مردم داشته است، ایالات متحده آمریکا را کشوری در آستانه شکست جلوه دهد.»
این سیاستمدار تندرو از سال ۸۶ تا ۹۲ مسئول مذاکرات هستهای ایران بود. مذاکرات متعددی در ژنو، رم، وین، بغداد، استانبول، آلماتی، مسکو و دیگر نقاط جهان میان هیئت ایرانی به رهبری سعید جلیلی با مذاکرهکنندگان غربی برگزار شد و هیچ مذاکرهای از سوی او به نتیجه مناسبی نرسید. بر همین اساس، انتقاد اصلی منتقدان سعید جلیی علاوه بر مرام سیاسی و اقتصای او، به نحوه مذاکرات او در رفع بحران هستهای برمیگردد.
در دوران او تحریمها و قطعنامههای زیادی علیه ایران تنظیم شد. در شش سالی که جلیلی مسئولیت مذاکرات هستهای ایران را بر عهده داشت، شورای امنیت سازمان ملل سه قطعنامه علیه ایران صادر کرد که آخرین آن یعنی قطعنامۀ ۱۹۲۹ تحت فصل هفتم منشور ملل متحد قرار داشت. فصلی که به شورای امنیت اجازه میدهد «اقدامات نظامی و غیرنظامی را برای برقراری صلح و امنیت بینالمللی» انجام دهد.
برخی از گزارشها نشان میدهد که در دوره مذاکرات جلیلی با غرب، بخشی از درآمدهای نفتی پیش از تحریم آمریکا هم توقیف شدند و دسترسی ایران به آن ناممکن شد. این میزان ۴۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار بود که پس از توافق موقت اتمی، ابتدا ۱۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان آن به صورت قسطبندی شده و بعد از اجرای توافق برجام به صورت ۳۰ میلیارد دلار یکجا آزاد شد. در همین دوره، به غیر از این که ۶۰۰ میلیارد دلار درآمد نفتی از دست رفت، بیش از ۴۲ میلیارد دلار دارایی ایران هم به توقیف کشیده شد که البته پس از رفع توقیف، جزییات هزینه کردن آن هرگز معلوم نشد.
دولت سایه
بسیار از تحلیلگران سیاسی میگویند که دولت ابراهیم رئیسی یک دولت سایه داشت که تصمیمها را میگرفت و ریاست آن دولت با سعید جلیلی بود . خودش هم در مناظرهها این حرف را به نوعی تایید کرد و گفت: «دولت در سایه یک گفتمان است و طبق این گفتمان هر فردی که دل در گروی انقلاب دارد به اندازه وسع خود برای پیشرفت کشور وارد عمل شود و برای حل معضلات به میدان بیاید.»
در وبسایت رسمی سعید جلیلی آمده او طی جلسات زیادی برای وزرای دولت ابراهیم رئیسی شرح وظایف نوشته و حتی برای دستیابی به آن اهداف زمانبدی هم کرده است.
او برای تمام وزارتخانههای دولت رئیسی کارگروه تشکیل داد و با وزرا جلسه تشکیل میداد.
او در یکی از مناظرهها گفت: «در یازده سال گذشته عمده وقت من و صدها نفر از همراهانم در گفتمان دولت سایه، بر شناخت مسائل کشور و راهحل آن ها متمرکز بود. دهها کارگروه تخصصی برای رصد مشکلات کشور و طراحی راهحلهای جدید تحت عنوان گفتمان دولت سایه تشکیل دادیم. تعداد مدیران و کارشناسانی که با ما همکاری کردند به بیش از هزار نفر رسید. در فهرست طولانی و پرشمار همکاران ما در دولت سایه، همه نوع سلیقه سیاسی در همۀ سطوح کارشناسی از مدیران عالی دولتهای گوناگون تا مدیران میانی و کارشناسان حضور داشتند.»
دیدگاه سیاسی
در روز ثبتنام سعید جلیلی افراد خاصی همراه او بودند که نشان از دیدگاه سیاسی او دارد. رحیم نوعی اقدم، از سرداران سپاه پاسداران که در زمره فرماندهان و مستشاران ایران در سوریه به شمار میرود. نصرالله پژمانفر نماینده تندروی مشهد، روحالله ایزدخواه، ابوالفضل ظهرهوند و محمود نبویان، مهدی کوچکزاده، بیژن نوباوه و امیرحسین ثابتی نمایندگان تهران و نزدیک به طیف تندروی جبهه پایداری از دیگر مشایعتکنندگان جلیلی بودند.
او طرفدار حجاب اجباری است. در یکی از برنامهها مشاور جلیلی گفت که اگر به زن بیحجابی تجاوز صورت بگیرد، تقصیر آن زن است. چراکه بیحجاب بوده و سبب تحریک شدهاست.
او طرفدار محدودیت اینترنت و سطح دسترسی عموم مردم به اینترنت است.
سیعد جلیلی از مخالفان مذاکرات برجام بوده و بسیار از فعالان سیاسی جمهوری اسلامی به صراحت او را مانع از دستیابی به توافق در سالهای خیر اعلام کردند.
جلیلی بارها بر ناکارآمدی توافق برجام در دهه ۹۰ تاکید کرده و معتقد است این توافق هیچ دستاورد اقتصادی برای ایران به همراه نداشته است.
سعید جلیلی مخالف پیوستن ایران به گروه ویژه اقدام مالی یا همان FATF است. دیدگاه جلیلی در مورد FATF با حواشی بسیاری همراه است. توجیه این دیدگاه مخالفان پیوستن ایران به FATF این است که غرب مسیر مبادله پولهای ایران را پیدا میکند و این مشکلاتی برای گروههای نیابتی مورد حمایت ایران ایجاد میکند.
دیدگاه اقتصادی
مشکلات اقتصادی در ایران سبب شده که یکی از محوریترین موضوعات در این دوره از انتخابات، دیدگاه اقتصادی نامزدها باشد.
او مدعی شده که هدف اول اقتصادی او رفع مشکل معیشت است و ۱۷ مشکل بازار را شناخته و حل میکند تا معیشت مردم خوب شود.
سعید جلیلی مدعی دست یافتن به رشد اقتصادی هشت درصدی در دولت خود شده است. وعدهای که تقریبا در تمام انتخابات اخیر از سوی همه کاندیداها مطرح شده ولی دست یافتن به آن تقریبا بعد از سال ۱۳۹۵ غیرممکن شده است.
بر اساس دیدگاههای او در مناظرهها، سعید جلیلی با اشاره به جای خالی انضباط مالی در اقتصاد اشاره دارد و یکی از عوامل وجود ناترازی را در نبود انضباط مالی ریشهیابی میکند، به نحوی که کار به جایی میرسد که تنها یک بانک خصوصی با خلق پول باعث ایجاد تورم شش درصدی در کشور میشود. این نامزد انتخاباتی بر لزوم وجود شفافیت مالی در بستر سامانههایی که حاکمیت ریال را تقویت میکنند تاکید دارد و معتقد است در بستر حاکمیت ریال و شفافیت ملی میتوان ناترازی بانکها را کاهش داد.
این نماینده طیف خاصی از گروههای سیاسی تندروی ایران میگوید که داشتن برنامه و باور به آن، لازمه جهش کشور است.
جلیلی همچنین در یکی از مناظرهها به تورم مزمن هم اشاره کرد و گفت: « اگر بازار ارز مدیریت شود، تورم نیز کنترل و مهار میشود. او معتقد است که منابع ارزی کشور خیلی بیشتر از مصارف آن است و اگر بتوان یک ساختار مشخص و اولویتبندی مصارف ارزی را تعیین و مدیریت کرد، میتوان از افزایش تورم جلوگیری کرد.»
او طرفدار سیاست معروف به دلارزدایی است. او گفت :«باید سازوکاری برای حاکمیت ریال داشته باشیم. چه مفهوم آن دلازدایی از اقتصاد ایران است. شرط انضباط مالی، حفظ حاکمیت ریال است. در عرصه مبادلات خارجی، طرف چون بر دلار حاکمیت دارد، راه دلار را بر ما میبندد. برای حکمرانی ریال در کشور سامانهها باید تکمیل شده است.»
او برخلاف دیدگاه تمام اقتصاددانان دنیا که میگویند باید بانک مرکزی مستقل باشد، معتقد است که باید دولت بر بانک مرکزی تسطل کامل داشته باشد
حامیان سیاسی
مهمترین گروه سیاسی حامی سعید جلیلی جبهه پایداری انقلاب اسلامی بود. ابن جبهه دیدگاههای تند پی در سیاست دارد و طرفدار ایجاد محدودیت بیشتر در جامعه است. چهرههایی مانند منصور ارضی، مداح حکومتی هم از او حمایت کردند، اما طرفداران اصلی او آن دسته از اصولگرایانی هستند که از «پدرخواندههای سیاسی» انتقاد دارند.
تعداد زیادی در مجلس به عنوان حامی او هستند: امیرثابتی، حمید رسایی، سیدمحمود نبویان و برخی از دیگر نمایندههای تندروی مجلس.
وعدههای جلیلی
سعید جلیلی نیز مانند دیگر نامزدها وعدههای زیادی به مردم داد تا نشان بدهد که برای مشکلات کشور برنامه دارد. او وعده حل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم را داد.
از وعدههای او میتوان به برخی از آنها اشاره کرد: ساخت ۱۰ پالایشگاه جدید، حمایت از ریال در مقابل دلار، مقابله با تورم از طریق کاهش وابستگی به واردات، ایجاد بانکهای اطلاعاتی مالی برای جلوگیری از فساد، وعده سفر سالانه رایگان برای خانوادهها و ارائه سبد غذایی حاوی ۱۳ قلم کالا.
دیدگاه ارائهشده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکسکننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
