تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که عدم درمان این بیماری می‌تواند به تغییرات مرتبط با بیماری آلزایمر منجر شود.
آپنه خواب فقط خواب شما را مختل نمی‌کند، بلکه ساختارهای مغزی مرتبط با حافظه را هم دگرگون کرده و خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را به شکل بالقوه افزایش می‌دهد.
یک مطالعه ۱۰ ساله جدید روی حدود ۳ هزار بزرگسال لاتین‌تبار نشان داده که افراد مبتلا به آپنه خواب شدید دچار تغییر ساختار مغز از جمله التهاب در مناطق مرتبط با حافظه می‌شوند.
با این‌حال، یافته‌های محققان در رابطه با اثرات آپنه خواب بر مغز متغیر هستند. برخی از مطالعات از ارتباط بین اختلالات خواب و سطح پایین اکسیژن با کوچک شدن مغز حکایت دارند و برخی دیگر از متورم شدن بافت مغز می‌گویند.
آپنه خواب یک اختلال جدی است که طی آن تنفس فرد در هنگام خواب متوقف می‌شود. افرادی که آپنه خواب آن‌ها درمان نشده باشد، ممکن است در طول شب صدها بار دچار وقفه‌های مکرر در تنفس شوند.
تأثیر آپنه خواب بر ساختار مغز
شواهد زیادی نشان می‌دهند که آپنه خواب ساختار مغز را تغییر می‌دهد.
در مطالعه اخیر که در ۱۴ ژانویه در مجله نورولوژی انتشار یافت، کیفیت خواب داوطلبان از طریق آزمایشات خانگی با اندازه‌گیری وقفه‌های تنفسی و سطح اکسیژن خون ارزیابی شد.
محققان اسکن مغزی داوطلبان را در حد فاصل سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ و همچنین ۱۰ سال بعد مورد ارزیابی قرار دادند. آن‌ها دریافتند افرادی که با شدیدترین آپنه خواب و اکسیژن‌رسانی ضعیف دست‌و‌پنجه نرم می‌کردند، هیپوکامپ بزرگ‌تری دارند و سطح آسیب به ماده سفید مغزشان شدیدتر است. هردو عارضه با افزایش خطر زوال عقل و بیماری آلزایمر ارتباط مستقیم دارند.
هیپوکامپ برای شکل‌گیری و ذخیره خاطرات حیاتی است. ۵۰ درصد از مغز از ماده سفید تشکیل شده و آسیب‌دیدگی این ناحیه اغلب به منزله آسیب‌دیدگی عروق خونی است.
فقدان جریان هوای ثابت در حین آپنه خواب به دلیل اکسیژن‌رسانی ناکافی باعث آسیب مغزی می‌شود.
دکتر آلبرتو آر. راموس، استاد دانشگاه میامی، از اعضای آکادمی نورولوژی آمریکا و نویسنده اصلی مطالعه حاضر، به اپک تایمز گفت: «سطح پایین اکسیژن و الگوهای اختلال خواب در حین آپنه معمولاً باعث التهاب، تورم و آسیب عروقی می‌شوند که مغز را تحت فشار قرار داده و منجر به التهاب عصبی می‌شوند که خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد.»
آپنه شدید به ۳۰ وقفه تنفسی یا بیشتر در هر ساعت از خواب اطلاق می‌شود، درحالی‌که تجربه کمتر از ۵ وقفه در ساعت طبیعی است.
خواب، آلزایمر و هیپوکامپ آسیب‌پذیر
هیپوکامپ و نواحی مجاور آن بویژه در قبال سطح پایین اکسیژن آسیب‌پذیر هستند، زیرا عروق خونی بسیار باریکی دارند که بر اثر کاهش اکسیژن‌رسانی در طول خواب آسیب می‌بینند.
این حساسیت بالا باعث شده که این نواحی در قبال اثرات بیماری آلزایمر آسیب‌پذیر باشند، زیرا دائماً نیازمند انرژی هستند و با دیگر نقاط مغز ارتباط نزدیکی دارند.
تحقیقات قبلی از تغییر ساختار هیپوکامپ بر اثر آپنه خواب حکایت دارند.
مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۸ در نوروایمج: بالینی انتشار یافت، نشان داد که افزایش و کاهش اندازه هیپوکامپ با آپنه انسدادی خواب، که شایع‌ترین نوع آپنه است، ارتباط مستقیم دارد. افزایش اندازه هیپوکامپ باعث التهاب و کاهش اندازه آن باعث تحلیل رفتن و کوچک شدن بافت مغز می‌شود. نتیجه مشابهی در مطالعه سال ۲۰۲۲ ارائه شد که نشان می‌داد آپنه انسدادی حاد با بزرگ شدن هیپوکامپ و اختلال شناختی خفیف ارتباط مستقیم دارد.
اختلال تنفسی در حین خواب مثل آپنه با تغییرات مغزی مرتبط با آلزایمر همبستگی دارد که از جمله می‌توان به سطح بالاتر آمیلوئید اشاره کرد؛ پروتئینی که باعث تشکیل پلاک‌های مضر می‌شود و نشانه بیماری آلزایمر است.
راموس گفت: «یافته‌های ما برخلاف تمرکز اصلی مطالعه مؤید شواهدی هستند که نشان می‌دهند عدم درمان آپنه خواب باعث تشدید این بیماری شده و با آسیب رساندن به مغز منجر به ایجاد تغییرات مرتبط با آلزایمر می‌شود.»
خواب و بویژه خواب عمیق لازمه سلامت مغز است و از شما در برابر بیماری آلزایمر محافظت می‌کند. در مقابل، خواب ضعیف سطح خطر را افزایش می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهند که سیستم پاکسازی ترکیبات زائد مغز- که وظیفه حذف ترکیبات مضر از جمله آمیلوئید بتا را برعهده دارد- در حین خواب بهترین عملکرد ممکن را دارد.
بحران خاموشِ آپنه خواب
راموس گفت: «تشخیص و درمان زودهنگام برای به حداقل رساندن تبعات و حفاظت از سلامت مغز ضروری است.»
حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از مبتلایان به آپنه خواب از بیماری خود بی‌خبر هستند. خروپف کردن با صدای بلند می‌تواند نشانه آپنه باشد، اما همه افراد مبتلا به آپنه خواب خروپف نمی‌کنند و همه افرادی هم که خروپف می‌کنند آپنه ندارند.
تنها راه قطعی برای تشخیص آپنه خواب، مطالعه خواب است که تحت عنوان آزمایش چندگانه خواب هم شناخته می‌شود. علائم رایج که افراد را به ارزیابی آپنه خواب وامی‌دارند، احساس خواب‌آلودگی در طول روز، بیداری‌های ناگهانی با تنفس نامنظم، مشکلات حافظه، نوسانات خلقی و تکرر ادرار شبانه هستند.
درمان آپنه و حفظ عادت‌های خواب سالم می‌تواند روند تغییر ساختار مغز را کند یا متوقف کند. با این‌حال، احتمال بهبود آسیب‌های وارده هنوز مشخص نیست.
رایج‌ترین درمان آپنه خواب استفاده از دستگاه‌های تنفسی سی‌پپ (فشار جریان هوای همواره مثبت) است. این دستگاه‌ها برای باز نگه‌داشتن مجرای تنفسی در حین خواب به‌طور ثابت هوا را به جریان می‌اندازند.
از این گذشته، پزشک ممکن است استفاده از دستگاه‌های داخل دهانی را توصیه کند که مجرای تنفسی را در حین خواب باز نگه‌می‌دارند. در برخی موارد نیز ممکن است از جراحی برای بهبود عملکرد مجرای تنفسی استفاده شود.
اصلاح سبک زندگی از جمله کاهش وزن، ترک سیگار و اجتناب از مصرف آرام‌بخش یا الکل نیز می‌تواند کیفیت خواب شما را بهبود بخشد و شدت آپنه خواب را به شکل بالقوه به حداقل برساند.
