گروهی از فعالان حقوق معلولین در نامهای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل میگویند که سازمان ملل در زمینه ارائه خدمات بشردوستانه به معلولان افغانستان مداخله کند، چون قشر معلولان از طرف حاکمان فعلی افغانستان نادیده گرفته میشوند، درحالیکه بخش بزرگی از کمکهای بشردوستانه به جنگجویان معلول طالبان داده میشود.
نویسندگان این نامه همچنین با اشاره به اینکه در افتتاحیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل تعداد اندکی از کشورها در بیانیههایشان از حقوق افراد معلول در افغانستان حمایت کردند، از دبیرکل سازمان ملل میخواهند که افراد معلول در پیشنویس کنوانسیون جنایت علیه بشریت به عنوان گروهی از جامعه که نیاز به حفاظت دولتها دارند، گنجانده شود.
آنها با بیان اینکه افراد معلول و سایر گروههای (آسیبپذیر) تحت حمایت قوانین بینالمللی و قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل هستند، میافزایند که این موضوع برای توجه جهانی به وضعیت معلولان بخصوص در افغانستان و توجه به سوابق سوءاستفاده از این گروهها اهمیت دارد.
بیستوچهار شخصیت حقوقی و موسسات حقوق بشری و خدمات رسانی به معلولین این نامه را امضا کردهاند.
بنفشه یعقوبی، کمیسر سابق کمیسیون مستقل حقوقبشر افغانستان، ایزابل هاج، مدیر اجرایی شورای بینالمللی معلولیت ایالات متحده، صادق محبی، فعال حقوق معلولان و استیو استی، فعال بینالمللی حقوق معلولان از نویسندگان این نامه هستند.
صادق محبی، فعال حقوق معلولان افغانستان از نویسندگان این نامه در گفتگو با اپک تایمز میگوید که در نامه به دبیرکل سازمان ملل به «چهار موضوع مهم» به عنوان چهار خواست اصلی برای توجه به وضعیت معلولان افغانستان اشاره شده است. اول، مشارکت برابر اشخاص دارای معلولیت در تمام پروسههای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در افغانستان. دوم، شامل شدن نیازهای اشخاص دارای معلولیت در تمام برنامههای بشردوستانه، فرصتهای آموزشی، اقتصادی، بازتوانی، صحی (سلامتی و بهداشت) و تغذیه. سوم، حضور اشخاص دارای معلولیت در تمامی تصمیمگیریهای سیاسی و میکانیزمهای اجرا و تطبیق قانون. چهارم، اطمینان از شامل شدن معلولان در تمام برنامهها و ابتکارات در افغانستان در تمام مراحل برنامهریزی، توسعه، اجرا و نظارت.
وی میافزاید: «در این نامه به ماده پنجم کنوانسیون تأکید شده است که هرگونه تبعیض بر مبنای معلولیت ممنوع است. همچنین مادههای ششم و هفتم کنوانسیون، کشورهای عضو کنوانسیون حقوق اشخاص دارای معلولیت را مکلف میسازد که تدابیر مناسب برای اطمینان از بهرهمندی حقوقبشری و آزادیهای بنیادی اشخاص دارای معلولیت، زنان و کودکان دارای معلولیت را فراهم میکند. در شرایط کنونی جامعه معلولین و بویژه زنان معلول با تبعیض شدیدی روبرو هستند.»
به گفته وی، «در دوره نظام جمهوری در افغانستان، جامعه معلولین با موانع، چالشها و محدودیتهایی روبرو بودند. با این وجود فرصتهای کاری، حمایت قانونی و خدمترسانی تا حدی فراهم بود. در آن زمان مناطق دوردست و روستایی از خدمات کمتری بهرهمند میشدند و زنان و کودکان دارای معلولیت با مشکلات و موانع روبرو بودند، اما در آن زمان دهها نهاد و مرکز خدماتی فعال بود. پیشرفتهای قابل ملاحظهای در زمینه حمایتهای حقوقی و حقوقبشری صورت گرفته بود، اما رژیم خودخوانده فعلی بر معلولیتهای ناشی از جنگ نیروهای خودش تمرکز کرده است و بخش بزرگی از جامعه معلولین افغانستان فراموش شدهاند.»
خبرگزاری باختر وابسته به امارت اسلامی در بیستودوم اسد/مرداد سالجاری گزارش داد که عبدالحکیم حقانی، معین وزارت امور شهدا و معلولین طالبان اعلام کرد که ۱۲ هزار بیوه و یتیم و ۷ هزار و ۵۰۰ معلول را «غیرمستحق» تشخیص داده و نام این افراد را از سیستم خدماترسانی این وزارت حذف کرده است.
بهگفته این مقام طالبان، این وزارت در یک سال گذشته بیش از ۱۳ میلیارد افغانی به حسابهای بانکی «خانوادههای شهدا» و معلولان واریز کرده است.
نویسندگان در بخشی از نامه با اشاره به بررسیهای بنیاد آسیا در سال ۲۰۱۹ میافزایند: «دادهها نشاندهنده شیوع شدید معلولیت ۱۳.۹ درصدی در میان بزرگسالان افغانستان است، به این معنا که بیش از ۲.۵ میلیون بزرگسال با معلولیت شدید در افغانستان زندگی میکنند. حتی نگرانکنندهتر این است که ۶۵ درصد از بزرگسالان دارای ناتوانیهای خفیف یا متوسط هستند. درحالیکه سخنگوی وزارت شهدا و معلولین طالبان، تعداد معلولان را ۲۰۰ هزار نفر اعلام کردهاند.»
بنیاد آسیا در تحقیق خود اعلام کرده بود که معلولیت شدید در بین زنان، بزرگسالان بدون همسر و افراد بیسواد و بیکاران شایعتر از دیگر گروههای اجتماعی در افغانستان است.
به گفته آنها، تفاوت بین دادههای بنیاد آسیا و دفتر ثبت این وزارت تحت کنترل طالبان نشان میدهد که میلیونها معلول در برنامهریزی و ارائه خدمات بشردوستانه نادیده گرفته شدهاند. حتی این تعداد افراد ثبتشده هم تبعیض را در دریافت کمکها تجربه کردهاند و بیشتر حمایت مالی به جنگجویان معلول طالبان اختصاص مییابد.