آنتی‌بیوتیک‌هایی که حال کودکان را در زمان ابتلا به عفونت بهبود می‌بخشند، ممکن است آن‌ها را در آینده دچار مشکلات تنفسی کنند.
تحقیقات اخیر که نشان می‌دهند مصرف آنتی‌بیوتیک در سنین پایین با شیوع آسم و آلرژی در بزرگسالی ارتباط مستقیم دارد و باورهای ما را در قبال داروهای مرسوم و اثرات بلندمدت آن‌ها بر سلامتی به چالش می‌کشند.
مطالعه استرالیایی از ارتباط روده و ریه حکایت دارد
این مطالعه در استرالیا انجام گرفت و در مجله ایمنی به چاپ رسید. محققان با آزمایش روی موش متوجه شدند که وقتی در سنین پایین آنتی‌بیوتیک می‌گیریم، سطح مولکول ایندول ۳ پروپیونیک اسید- که از طریق باکتری‌های روده تولید می‌شود- به شکل قابل‌توجهی کاهش پیدا می‌کند.
بنجامین مارسلند، استاد گروه ایمونولوژی و آسیب‌شناسی دانشگاه موناش و نویسنده اصلی مطالعه، به اپک تایمز گفت: «میکروبیوم و سیستم ایمنی در سال اول زندگی مراحل توسعه مهمی را پشت سر می‌گذارند و در همین دوره است که دریافت آنتی‌بیوتیک می‌تواند فرد را در معرض خطر ابتلا به آلرژی یا آسم قرار دهد.»
تحقیقات ما نشان می‌دهند که مولکول ایندول ۳ پروپیونیک اسید در اوایل زندگی بسیار حائز اهمیت است و سلول‌های در حال رشدِ ریه در غیاب آن بیشتر مستعد التهاب خواهند بود.
مولکول ایندول ۳ پروپیونیک اسید از طریق متابولیسم تریپتوفان تولید می‌شود و چندین کارکرد مهم دارد که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهبود سطح قند خون
- افزایش حساسیت به انسولین
- اصلاح اختلالات میکروبی روده
- جلوگیری از نفوذ سموم
- تعدیل پاسخ سیستم ایمنی
مارسلند افزود: «این اولین مطالعه‌ای است که نقش ایندول ۳ پروپیونیک اسید در جلوگیری از ابتلا به آسم را نشان می‌دهد.»
آسم یک بیماری ریوی طولانی‌مدت است که به واسطه منقبض شدن مجاری تنفسی بر اثر التهاب رخ می‌دهد و شایع‌ترین بیماری مزمن در بین کودکان است.
التهاب مجاری تنفسی مشخصه اصلی واکنش‌های آلرژیک است. وقتی افراد مبتلا به آلرژی با یک ماده آلرژی‌زا مثل گرد و غبار تماس پیدا می‌کنند، سیستم ایمنی آن‌ها واکنش افراطی نشان می‌دهد. این واکنش افراطی باعث آزاد شدن مواد شیمیایی از جمله هیستامین شده و مجاری تنفسی را ملتهب می‌کند.
موش‌هایی که در این مطالعه در سال اول زندگی‌شان آنتی‌بیوتیک دریافت کردند، مستعد التهاب مجاری تنفسی بر اثر گرد و غبار خانگی بودند. این مطالعه نشان داد که حساسیت تا بزرگسالی ادامه دارد، حتی پس از این‌که سطح ایندول ۳ پروپیونیک اسید و میکروبیوم روده به حالت عادی بازمی‌گردد.
با این‌حال، موش‌هایی که در رژیم غذایی خود ایندول ۳ پروپیونیک اسید دریافت کرده بودند، از ابتلا به التهاب مجاری تنفسی یا آسم ناشی از گرد و غبار خانگی در بزرگسالی در امان ماندند.
مارسلند گفت: «به همین ترتیب، مصرف آنتی‌بیوتیک نیز باعث کاهش سطح ایندول ۳ پروپیونیک اسید در انسان‌ها می‌شود و این نشان می‌دهد که می‌توانیم یافته‌های مطالعه استرالیایی را به انسان‌ها تعمیم دهیم.»
او گفت: «این مطالعه روی امکان استفاده از ایندول ۳ پروپیونیک اسید به‌عنوان درمان کمکی آنتی‌بیوتیک در سنین پایین تمرکز دارد که با هدف جبران اثرات منفی آنتی‌بیوتیک‌ها و محافظت از سلول‌های در حال رشدِ ریه انجام می‌گیرد.»
مارسلند گفت: «از این گذشته، همه می‌دانند که درمان به کمک آنتی‌بیوتیک جزو عوامل خطر ابتلا به آسم در آینده محسوب می‌شود.» او افزود که آنتی‌بیوتیک‌ها فقط باکتری‌های «مضر» را از بین نمی‌برند، بلکه برخی از باکتری‌های «مفیدی» را هم که باعث ارتقای سلامتی می‌شوند نابود می‌کنند.»
مطالعه: احتیاط لازم است
یک مطالعه طولی مجزا که در مجله بین‌المللی اُبی‌جین و علوم بهداشتی منتشر شد، با بررسی ۳۰۰ کودک ۱ تا ۵ ساله از روندی نگران‌کننده پرده برداشت.
کودکانی که آنتی‌بیوتیک گرفتند، با کاهش «قابل‌توجهی» در فراوانی و تنوع میکروبیوتای روده مواجه شدند و بدین ترتیب در مقایسه با کودکانی که کمتر آنتی‌بیوتیک دریافت کردند یا آنتی‌بیوتیک نگرفتند، بیشتر دچار عفونت‌های تنفسی و گوارشی شدند.
محققان دریافتند که مصرف آنتی‌بیوتیک باعث اختلال در میکروبیوم روده و تنظیمات ایمنی می‌شود و کودکان را مستعد بیماری می‌کند. این آسیب‌پذیری به شکل‌گیری چرخه عفونت‌های تکرارشونده و مصرف مکرر آنتی‌بیوتیک منتهی می‌شود.
جالب این‌جاست که کودکان بزرگ‌تر واکنش منعطف‌تری به دریافت آنتی‌بیوتیک نشان دادند.
محققان نوشتند: «کودکان بزرگ‌تر همچنان درگیر اختلالات قابل‌توجه میکروبیوم و پارامترهای ایمنی هستند، اما اثرات دارو شدت کمتری دارد و دوره بهبودی آن‌ها در مقایسه با کودکان خردسال کوتاه‌تر است. این نشان می‌دهد که بلوغ سیستم ایمنی در برابر اثرات نامطلوب آنتی‌بیوتیک‌ها مثل یک سپر دفاعی عمل می‌کند.»
محققان افزودند: «با توجه به آسیب‌پذیری شدید کودکان خردسال در برابر اختلال میکروبیوم و اختلالات ایمنی، مصرف آنتی‌بیوتیک در کودکان ۱ تا ۲ ساله باید با احتیاط انجام بگیرد.»
این مطالعه درحالی انجام گرفته که کمیسیون ایمنی و کیفیت مراقبت‌های بهداشتی استرالیا در ماه اوت گزارش داد که مصرف آنتی‌بیوتیک برای عفونت‌های عادی «کم‌فایده یا بی‌فایده» است.
آنتی‌بیوتیک‌ها داروهایی هستند که برای درمان بیماری‌ها و عفونت‌های باکتریی تجویز می‌شوند و صرفاً باید برای درمان عفونت باکتریایی مورد استفاده قرار بگیرند.
کمیسیون ایمنی و کیفیت مراقبت‌های بهداشتی استرالیا می‌گوید داروهای ضدمیکروبی (شامل آنتی‌بیوتیک‌ها، ضدویروس‌ها، ضدقارچ‌ها و ضدانگل‌ها) جزئی جدایی‌ناپذیر در مراقبت‌های بهداشتی هستند، اما مصرف بیش از اندازه آنتی‌بیوتیک باعث ایجاد مقاومت ضدمیکروبی شده و درمان‌های حیاتی مانند شیمی‌درمانی برای سرطان، کنترل دیابت، پیوند عضو و عمل‌های جراحی سنگین را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد.
