نویسنده: دکتر کیگن مک‌براید
در پسِ راهبرد آمریکا در جنگ فزاینده تجاری، اجرای تعرفه‌ها و بازسازی سریع نظام اقتصادی جهانی، دو حقیقتِ تلخ پنهان است.
نخست آن‌که پیشرفت سریع در حوزه هوش مصنوعی درحال بازتعریفِ سرنوشت دیجیتالی جهان است. همان‌طور که نیویورک تایمز در مقاله اخیر خود گفته است، «دولت می‌داند هوش جامع مصنوعی در راه است.» دوم آن‌که آمریکا همیشه در زمینه توسعه و گسترش فناوری در سطح جهانی پیشتاز بوده است، اما این برتری دیگر موضوعیت ندارد.
اگر تغییرات اساسی صورت نگیرد، آینده مبتنی بر تمامیت‌خواهیِ فناورانه محتمل‌تر خواهد بود. چین به لطف استقبال از دنیای خودکار و درهم‌تنیده دیجیتال و به واسطه امکان صادراتِ راهکارهای فناورانه ارزان‌قیمت به دیگر کشورها، با شتابی فزاینده از آمریکا و متحدان آن پیشی می‌گیرد.
آمریکا بیش از هر زمان دیگری باید با متحدان خود همکاری کند و وارد شراکت‌های فناورانه‌ای شود که منعکس‌کننده ارزش‌های دموکراتیک و لیبرال باشند تا بتواند در برابر چینِ قدرتمند در عرصه دیجیتال ایستادگی کند و در رقابت با این کشور در ترسیم نظم جهانیِ مبتنی بر تمامیت‌خواهی فناورانه دست بالا را پیدا کند.
دستور کار کنترل هوش مصنوعی
جو بایدن در سال ۲۰۲۲ سعی کرد توانمندی چین در زمینه هوش مصنوعی را محدود کند و بلندپروازی دیجیتالی این کشور در عرصه جهانی را تحت کنترل درآورد. این راهبرد بازدارنده شامل ایجاد محدودیت‌های صادراتی هدفمند بود تا دسترسی چین به تراشه‌های پیشرفته برای توسعه سامانه‌های هوش مصنوعی قطع شود. آمریکا راهبرد خود را در سال ۲۰۲۵ با تصویب «قانون انتشار» تقویت کرد؛ قانونی که کشورها را به سطح اول، دوم و سوم تقسیم می‌کند. این سطح‌بندی تعیین می‌کند که از نظر آمریکا چه کشورهایی اجازه توسعه سامانه‌های پیشرفته هوش مصنوعی را دارند. متأسفانه بسیاری از متحدان آمریکا در «سطح دوم» قرار داشته و مشمول محدودیت‌های سختگیرانه شده‌اند که واکنش دیپلماتیک تند آن‌ها را به دنبال داشته است.
این راهبرد با نگاه کوتاه‌مدت و با هدف حفظ برتری آمریکا نسبت به چین در توسعه سامانه‌های پیشرفته هوش مصنوعی و دستیابی به نخستین نمونه هوش جامع مصنوعی در دستور کار قرار گرفت. با این‌حال، اثربخشی این راهبرد مستلزم آن بود که یک اکوسیستم جهانی جدید براساس فناوری‌های آمریکایی برای هوش مصنوعی ساخته شود.
آمریکا نه‌تنها در تشکیل این ائتلاف ناکام مانده است، بلکه متحدان خود را نیز از دست داده که در بلندمدت خطرات قابل‌توجهی برای کشور به دنبال خواهد داشت. در سوی مقابل، نگرانی‌ها در رابطه با نفوذ اکوسیستم فناوری آمریکایی در سطح جهان افزایش یافته است. کشورهای مختلف قویاً در تلاشند که فعالان حوزه فناوری آمریکا را به حاشیه برانند و گزینه‌های بومی را جایگزین کنند، حتی اگر هنوز از آمادگی کافی برخوردار نباشند. وضعیت کنونی نتیجه مستقیم محدودیت‌های صادراتی ضعیف است و اختلافات تجاری جدید نیز به تشدید این تنش‌ها دامن می‌زنند.
بلندپروازی‌های چین در زمینه هوش مصنوعی
چین مترصدِ آن است که از کاهش وابستگی دیگر کشورها به صنعت فناوری آمریکا بهره‌برداری کند. چین همواره از ابتکاراتی مانند کمربند و جاده و جاده ابریشم دیجیتال برای گسترش رد پای دیجیتالی خود در سطح جهان بهره برده است. این امر با راه‌اندازی شبکه‌های حیاتیِ ارتباط از راه دور، شهرهای هوشمند، مراکز داده و دیگر زیرساخت‌های دیجیتالی در سراسر جهان تحقق یافته است.
با توجه به هم‌سویی این اقدامات با دیگر تدابیر راهبردی چین که با هدف بهبود وجهه جهانی، افزایش قدرت نرم و تقویت نفوذ این کشور در سازمان‌های بین‌المللی در دستور کار قرار می‌گیرند، نرخ تقاضای فناوری در چین سیر صعودی پیدا کرده است. در شرایطی که علاقه کشورهای جهان به هوش مصنوعی به سرعت درحال افزایش است، چین با بهره‌گیری از این زیرساخت‌ها سعی می‌کند که روند تحولات جهانی را تحت تأثیر بگذارد.
معرفی ناگهانی چت‌جی‌پی‌تی در اواخر سال ۲۰۲۲ باعث غافلگیری چین شد و نشان داد که این کشور به شکل قابل‌توجهی از روند پیشرفت آمریکا عقب مانده است. اما این وضعیت کاملاً تغییر کرده است. به‌رغم محدودیت‌های فزاینده در بخش صادرات، صنعت هوش مصنوعی چین به‌هیچ‌عنوان کند نشده و به سرعت درحال رشد است. با توجه به چالش‌های اجرایی و مسئله قاچاق، چین همچنان به ظرفیت رایانشیِ مورد نیاز خود دسترسی دارد و با افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در آینده نزدیک به امکان تولید این توانمندی‌ها در داخل دست خواهد یافت. چین همچنان تنها کشوری است که می‌تواند از نظر مقیاس فناوری با آمریکا رقابت کند.
ایالات متحده رویکرد کنترل‌گرانه‌ای در قبال هوش مصنوعی در پیش گرفته است، اما چین بر توسعه و عرضه مدل‌های متن‌بازِ هوش مصنوعی تمرکز دارد که بسیاری از آن‌ها از نظر کیفی با نمونه‌های محدود آمریکایی برابری می‌کنند. با ادامه عرضه مدل‌های هوش مصنوعی چینی از جمله کوئن و دیپ‌سیک، بسیاری از کشورها از آمریکا فاصله گرفته و به سمت پکن متمایل شده‌اند. معرفی مدل دیپ‌سیک در آمریکا به‌عنوان «زنگ خطر» و «لحظه اسپوتنیک» تلقی شده است، زیرا برتری فناورانه خودخوانده آمریکا را به چالش کشیده است.
آمریکا و کشورهای متحد در واکنش به این موضوع سعی دارند که آگاهی جهانی را نسبت به مخاطرات ناشی از به‌کارگیری مدل‌های هوش مصنوعی چینی افزایش دهند. صرفه اقتصادی و دسترسی آسان به مدل‌های متن‌باز در غیاب گزینه‌های آمریکایی باعث شده که این مدل‌ها برای بسیاری از کشورها انتخاب جذایی باشند، حتی اگر استفاده از آن‌ها با خطرات جدی همراه باشد.
آزادسازی ظرفیت هوش مصنوعی آمریکا
تلاش برای سرکوب بلندپروازی چین نقش مهمی در رقابتِ هوش مصنوعی در سطح جهانی ایفا می‌کند، اما این اقدامات با توجه به تمایل کشورهای جهان به دوری از سامانه‌های فناوری آمریکای به‌تنهایی کفایت نخواهند کرد. آمریکا باید سیاست‌هایی را در اولویت قرار دهد که حامیِ ترویج، رقابت‌پذیری و گسترش نوآوری‌های داخلی باشند تا بتواند با رقابت‌پذیری فزاینده چین مقابله کند. هرگونه ناکامی در این مسیر به‌احتمال فراوان باعث خواهد شد که چین به‌جای آمریکا بسترِ جهان مبتنی بر هوش مصنوعی را در سال‌های آتی فراهم کند.
مایکل کراتسیوس، مدیر دفتر سیاست‌گذاری کاخ سفید در زمینه علم و فناوری، ضمن پذیرش این واقعیت، به تازگی چارچوبی را در قبال راهبرد هوش مصنوعی دولت ترامپ ترسیم کرده و گفته که هدف آمریکا این است که «تا حد امکان مسیر صادرات فناوری به کشورهای متحد را هموار کند.» تحقق این هدف مستلزم آن است که آمریکا به اقدامات فزاینده‌ای که علیه بخش فناوری این کشور انجام می‌گیرند واکنش نشان دهد؛ بخشی که همچنان یکی از منابع اصلی قدرت و نفوذ آمریکا به‌شمار می‌رود.
این امر مستلزم آن است که دولت شفاف‌سازی بیشتری در زمینه کنترل صادرات و به‌ویژه قانون انتشار انجام دهد. نقش هوش مصنوعی متن‌باز به همین اندازه حائز اهمیت است. آمریکا باید به‌طور جدی از راهکارهای متن‌باز داخلی در حوزه هوش مصنوعی حمایت کند و به ترویج آن‌ها بپردازد. این روند می‌تواند بخشی از یک ابتکار عمل فراگیر برای ورود به عرصه زیرساخت‌های عمومی دیجیتال باشد و فرصت‌های جدیدی برای افزایش سرمایه‌گذاری آمریکا در بازارهای کلیدی فراهم می‌کند؛ بازارهایی که چین برای جلب توجه آن‌ها تلاش زیادی به خرج می‌دهد.
با توجه به این‌که چین درحال یکپارچه‌سازی راهکارهای بومی هوش مصنوعی در کل اقتصاد کشور است، آمریکا نیز می‌بایست رویکرد مشابهی در پیش بگیرد و به شیوه‌های زیر وظیفه رهبری را برعهده بگیرد: توسعه اپلیکیشن‌های کارآمد هوش مصنوعی، تسریع در روند انتشار داخلی اپلیکیشن‌ها (از جمله در نهادهای دولتی) و تقویت اکوسیستم‌ها و شراکت‌های جدید که بتوانند نوآوری‌های آمریکا را در عرصه جهانی ارتقا دهند.
اگر آمریکا و دیگر کشورهای جهان با هماهنگی هم وارد عمل نشوند، این خطر را به جان می‌خرند که چین در بزرگ‌ترین تحول فناورانه عصر حاضر از آن‌ها پیشی بگیرد و نفوذ جهانی خود را به شکل قابل‌توجهی افزایش دهد.
از ریل‌کلیروایر
دیدگاه ارائه‌شده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکس‌کننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
درباره نویسنده: دکتر کیگن مک‌براید از مدرسان هوش مصنوعی، دولت و سیاست‌گذاری در مؤسسه اینترنت آکسفورد وابسته به دانشگاه آکسفورد است.
