نویسنده: میلتون ازراتی
خلاصه مقاله:
- دولتهای محلی چین سالها از طریق استقراض و هزینههای سنگین از رشد اقتصادی حمایت کردهاند. اکنون، بدهی انباشته به تهدیدی جدید در برابر توسعه چین تبدیل شده است.
- مشکل بدهی دولتهای محلی حول محور «شرکتهای تأمین مالی دولت محلی» میگردد. برنامهریزان پکن سالها به ترویج «شرکتهای تأمین مالی دولت محلی» پرداختند تا دولتهای محلی بتوانند مبالغ هنگفتی را که برای تأمین مالی پروژههای زیربنایی پکن لازم داشتند، استقراض کنند.
- از آنجا که ارتباطات دولتی وامگیرنده به بیخیالیِ وامدهندگان دامن زده است، «بدهی سایه» دولتهای محلی در سالهای اخیر به شکل قابلتوجهی افزایش یافته است.
- «شرکتهای تأمین مالی دولت محلی» پشتِ پروژههای زیرساختی عظیمی مانند مجتمعهای آپارتمانی عظیم، سیتیسنترهای استانی، بزرگراههای وسیع، پلها، خطوط راهآهن، بنادر، مترو … هستند. چون این پروژهها از دلِ تصمیمات دولت بیرون آمدهاند، اولویتهای سیاسی را منعکس میکنند و کاری با اولویتهای اقتصادی ندارند. اولویتهای سیاسی پکن به مرور زمان ارتباط کمتری با نیازهای اقتصادی پیدا کردند و بدین ترتیب به بازدهی کمتری رسیدند.
- درصورت عدم رسیدگی، مشکل شرکتهای تأمین مالی دولت محلی میتواند بهمراتب آسیب بیشتری نسبت به بحران املاک داشته باشد.
با پایان یافتن مجمع عمومی سوم که مدتها به تعویق افتاده بود، مشخص نیست برنامه پنج ساله رژیم چین از چه قرار است. پکن ظاهراً تصور میکند اقدامات قبلیاش در مقابله با بحران املاک کفایت میکنند. مجمع عمومی اخیر حرف جدیدی برای گفتن نداشت. این امر مایه تأسف است، چراکه نیاز چین بیش از این حرفها است. اینکه در مجمع عمومی سوم به لزوم رسیدگی به بدهی دولتهای محلی اشاره شد، ارزشمند است. اما برنامه پیشنهادی- اگر چنین برنامهای وجود داشته باشد- به طرز نگرانکنندهای فاقد جزئیات است. در نبود یک برنامه کارآمد، مازاد بدهی دولتهای محلی حتی درصورت حلوفصل بحران املاک- که بعید است- جلوی رشد چین را خواهد گرفت.
مشکل بدهی دولتهای محلی حول محور شرکتهای تأمین مالی دولت محلی میگردد. برنامهریزان پکن سالها به ترویج شرکتهای تأمین مالی دولت محلی پرداختند تا دولتهای محلی بتوانند مبالغ هنگفتی را که برای تأمین مالی پروژههای زیربنایی پکن لازم داشتند، استقراض کنند. از آنجا که این بدهی بهجای ترازنامه دولت محلی در ترازنامه شرکتهای مربوطه به ثبت میرسد، این فرایند به دولت محلی اجازه میدهد که محدودیتهای قانونی و عرفی بدهی و حتی ممیزی عمومی را دور بزند. همچنین از آنجا که ارتباطات دولتی وامگیرنده به بیخیالیِ وامدهندگان دامن زده است، «بدهی سایه» دولتهای محلی در سالهای اخیر به شکل قابلتوجهی افزایش یافته است. طبق آخرین آمار، میزان بدهیها بین ۷ تا ۱۱ تریلیون دلار برآورد شده که دوبرابر بدهی دولت مرکزی چین است.
شرکتهای تأمین مالی دولت محلی پشتِ همان پروژههای زیرساختی عظیمی هستند که ناظران غربی را در سالهای اخیر شگفتزده کردند. برای نمونه، میتوان به مجتمعهای آپارتمانی عظیم، سیتیسنترهای استانی، بزرگراههای وسیع، پلها، خطوط راهآهن، بنادر، مترو، سیستمهای ریلی سبک و موارد مشابه اشاره کرد. هزینهها و اشتغالزایی مرتبط با این پروژهها، آمار و ارقام رشد چین را افزایش داد و باعث شد که رهبری حزب بهطور غیرواقعی کارآمد جلوه کند. در اوایل کار، پیشرفت چین واقعی بود. اما بازده پروژههای جدید به مرور زمان آنقدر کم شد که دیگر کفاف بازپرداخت بدهی اولیه را نمیداد. این بدهیهای بدون ضامن، ماهیت اقدامات قبلی را افشا میکنند.
بهطور کلی، علت این نابسامانی در برنامهریزی متمرکزی نهفته است که حزب کمونیست چین به آن متکی است؛ برنامهای که دولتهای محلی را به سمت استقراض و هزینه سوق داده است. از آنجا که پروژهها از دلِ تصمیمات دولت بیرون آمدهاند، اولویتهای سیاسی را منعکس میکنند و کاری با اولویتهای اقتصادی ندارند. این امر در ابتدا اهمیت چندانی نداشت. توسعهنیافتگی چین، نیازها را آشکار میکرد. با اینحال، اولویتهای سیاسی پکن به مرور زمان ارتباط کمتری با نیازهای اقتصادی پیدا کردند و بدین ترتیب به بازدهی کمتری رسیدند. اینکه میگویند ۸۰۰ میلیارد دلار بدهی شرکتهای تأمین مالی دولت محلی هرگز بازپرداخت نخواهد شد، نشان میدهد که چرا آژانسهای رتبهبندی اعتباری فیچ و مودیز دورنمای مالی چین را کمارزش تخمین میزنند. دولتهای محلی زیر بارِ این تعهدات مهارناپذیر سرگردان هستند. برخی از دولتهای محلی حتی در ارائه خدمات اولیه به مردم خود دچار مشکل هستند. در عینحال، پکن یکی از عوامل اصلی رشد خود را از دست داده است.
درصورت عدم رسیدگی، مشکل شرکتهای تأمین مالی دولت محلی میتواند بهمراتب آسیب بیشتری نسبت به بحران املاک داشته باشد. حتی اگر برنامهای ارائه شود، این احتمال وجود دارد که کفافِ حل مشکل را ندهد. دستکم، این نتیجهای است که از رویکرد بیثبات و آزمایشی پکن در قبال بحران املاک میگیریم. حتی اگر برنامهریزان ثابت کنند که میتوانند بهطور مستقیم و دستوری در این جبهه وارد عمل شوند، روبهراه شدن اوضاع سالها طول خواهید کشید تا پکن بتواند سرعتِ رشدی را که زمانی از آن برخوردار بود، به اقتضای بلندپروازیهای خود احیا کند.
دیدگاه ارائهشده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکسکننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
میلتون ازراتی کمکویراستار نشریه نشنال اینترست، وابسته به مرکز مطالعات سرمایه انسانی دانشگاه بوفالو، و اقتصاددان ارشد شرکت ارتباطاتی وستد در نیویورک است. او قبل از پیوستن به وستد بهعنوان استراتژیست بازار و اقتصاددان ارشد برای لرد، ابت و شرکا کار میکرد. او اغلب برای سیتی ژورنال و بهطور مرتب برای فوربس مقاله مینویسد. آخرین کتاب او «سی فردا: سه دهه آتی جهانیشدن، جمعیتشناسی و چگونه زندگی خواهیم کرد» نام دارد.
