در بین پلاستیک‌هایی که مورد آزمایش قرار گرفتند، پلی‌استایرن بیش از همه باعث افزایش سطح مقاومت آنتی‌بیوتیکی شد.
یک مطالعه جدید نشان داد که میکروپلاستیک‌های محیط می‌توانند از بین بردن باکتری‌ها را سخت‌تر کنند.
این مطالعه که توسط پژوهشگران دانشگاه بوستون انجام گرفته و در مجله میکروبیولوژی کاربردی و محیطی انتشار یافته، نشان داد باکتری‌هایی که در معرض میکروپلاستیک‌ها هستند، نسبت به آنتی‌بیوتیک‌های مختلفی که معمولاً برای درمان عفونت‌ها تجویز می‌شوند، از مقاومت بیشتری برخوردارند.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، مقاومت به آنتی‌بیوتیک را «تهدیدی فوری در قبال بهداشت عمومی جهانی» می‌داند.
باکتری‌ها در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مصون می‌شوند
محققان، باکتری اشریشیا کلی را مورد مطالعه قرار دادند و دریافتند که میکروپلاستیک‌های موجود در محیط آزمایشگاه باعث شکل‌گیری بستری می‌شوند که باکتری‌ها به آن می‌چسبند و یک لایه محافظ تشکیل می‌دهند که آن‌ها را در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مصون نگه‌می‌دارد.
به گفته نیلا گراس، نویسنده اصلی مطالعه و کاندیدای دکترای علوم و مهندسی مواد در دانشگاه بوستون، این زیست‌لایه‌ها مثل سپر عمل کرده و امکان نفوذ آنتی‌بیوتیک‌ها و مبارزه مؤثر با باکتری‌ها را دشوار می‌کنند. «زیست‌لایه‌های روی میکروپلاستیک‌ها در مقایسه با سطوحی مانند شیشه بسیار قوی‌تر و ضخیم‌تر هستند و مثل خانه‌ای با یک تن عایق عمل می‌کنند.»
این مطالعه نشان داد که باکتری‌های متصل به میکروپلاستیک‌ها و زیست‌لایه‌ای که تشکیل می‌شود، مقاومت بسیار بالاتری نسبت به باکتری‌های آزاد دارند. سلول‌های زیست‌لایه در یک بازه زمانی ۱۰ روزه مقاومت به آنتی‌بیوتیک را بیش از ۱۵۰ برابر افزایش می‌دهند.
دکتر جزمین مارسلین، سخنگوی انجمن بیماری‌های عفونی آمریکا و استادیار مرکز پزشکی دانشگاه نبراسکا، به اپک تایمز گفت: «باکتری‌هایی که داخل زیست‌لایه‌ها رشد می‌کنند، می‌توانند ژن‌های مقاوم را به راحتی منتقل و بازتولید کنند؛ به‌نحوی که بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها برای نفوذ به زیست‌لایه‌ها و درمان مؤثر به مشکل می‌خورند.»
در بین پلاستیک‌هایی که مورد آزمایش قرار گرفتند، پلی‌استایرن در مقایسه با پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن تأثیر بیشتری بر افزایش سطح مقاومت آنتی‌بیوتیکی داشت.
محققان گمان می‌کنند که میکروپلاستیک‌ها عامدانه باعث رشد باکتری‌ها می‌شوند تا زیست‌لایه بیشتری تشکیل دهند، زیرا وقتی میکروپلاستیک‌ها از باکتری‌ها جدا می‌شوند، باکتری‌ها همچنان به تشکیل زیست‌لایه ادامه می‌دهند.
میکروپلاستیک‌ها خواص ویژه‌ای دارند که به آنتی‌بیوتیک‌ها اجازه می‌دهد به آن‌ها بچسبند. از این‌رو، باکتری‌ها دائماً در معرض آنتی‌بیوتیک ناچیزی قرار می‌گیرند و مقاومت خود را نسبت به آن افزایش می‌دهند.
نیاز به مقابله با آلودگی پلاستیکی
محققان می‌گویند افرادی که در مناطق فقیرنشین زندگی می‌کنند، به دلیل وجود زباله‌های پلاستیکی بیشتر در محیط در معرض عفونت‌های باکتریایی بیشتری قرار دارند.
محمد زمان، استاد مهندسی زیست‌پزشکی در دانشگاه بوستون، در بیانیه‌ای گفت: «این نگرانی وجود دارد که سطح خطر در جوامع کم‌برخوردار بالاتر باشد که صرفاً بر نیاز به توجه بیشتر و آگاهی عمیق‌تر از فعل و انفعالات میکروپلاستیک‌ها و باکتری‌ها تأکید دارد.»
آلودگی پلاستیکی به‌طور فزاینده بر کشورهای درحال‌توسعه اثر می‌گذارد، اما عوامل بیماری‌زای مقاوم به آنتی‌بیوتیک در سراسر جهان اشاعه می‌یابند، چرا که شهروندان کشورهای درحال‌توسعه با دسترسی به سیستم حمل‌و‌نقل هوایی و ریلی به کشورهای دیگر سفر می‌کنند.
برآورد می‌شود که سالانه ۴.۹۵ میلیون نفر در سراسر جهان بر اثر عفونت‌های ناشی از باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک جان خود را از دست می‌دهند. سازمان جهانی بهداشت مشکل روزافزون مقاومت به آنتی‌بیوتیک را یکی از جدی‌ترین تهدیدات بهداشتی جهان می‌داند.
دکتر پل سَویج، بنیان‌گذار و مدیرعامل شرکت ام‌دی‌لایف‌اسپن که در حوزه ارائه خدمات بهداشتی فعالیت دارد، به اپک تایمز گفت: «خطر آلودگی میکروپلاستیک‌ها جدی است، به‌ویژه آن‌که آلودگی میکروپلاستیک سیر صعودی دارد.»
او افزود: «شواهد جدید نشان می‌دهند که این ذرات با مشکلات بلندمدت سلامتی مانند التهاب مزمن، عدم تعادل هورمونی و عفونت مرتبط هستند. این درحالی است که برای برای درک کامل تأثیر آن‌ها به تحقیقات بیشتری نیاز داریم.»
رسیدگی به مشکل پلاستیک
زمان، که مدیریت مرکز مهاجرت اجباری دانشگاه بوستون را نیز برعهده دارد، می‌گوید افرادی که طبق تجویز پزشک آنتی‌بیوتیک مصرف نمی‌کنند، معمولاً باعث مقاومت آنتی‌بیوتیکی می‌شوند. با این‌حال، محل زندگی نیز حائز اهمیت است. او افزود: «افرادی که در محیط‌های آلوده زندگی می‌کنند، بدون آن‌که مقصر باشند، در معرض عفونت‌های مقاوم‌تر قرار می‌گیرند.»
به گفته مارسلین، مشکل میکروپلاستیک‌ها جدی است. یک رویکرد حیاتی برای مقابله با مقاومت آنتی‌بیوتیکی این است که به استفاده بیش از اندازه از آنتی‌بیوتیک‌ها که به تشدید این مشکل دامن می‌زنند توجه کنیم.
او گفت: «مهم‌ترین عامل مؤثر بر مقاومت آنتی‌بیوتیکی، استفاده نادرست و بیش از اندازه از آنتی‌بیوتیک در انسان‌ها و کارهای کشاورزی است. از این‌رو، جهت کاهش یا جلوگیری مؤثر از تهدید ناشی از مقاومت آنتی‌بیوتیکی در قبال سلامت عمومی باید برای کاهش مصرف نامناسب آنتی‌بیوتیک در سراسر جهان تلاش بیشتری به خرج دهیم.»
مطالعه حاضر با شواهد مطالعه ماه فوریه که در مجله مهندسی شیمی محیط انتشار یافت سازگاری دارند. مطالعه ماه فوریه نشان داد که ضایعات پلاستیکی به‌ویژه در محیط‌های حاوی آب شیرین باعث افزایش رشد باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک و ژن‌های مقاوم می‌شوند.
پلاستیک‌ها بستر لازم را برای کُلُنی‌سازی میکروبی فراهم می‌کنند و باعث تشکیل «پلاستیسفر» می‌شوند. پلاستیسفر می‌تواند آنتی‌بیوتیک را از محیط اطراف جذب کرده و شرایط لازم را برای رشد باکتری‌ها و ژن‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک مهیا کند.
هی جو، مدیر گروه مهندسی زیست‌محیطی در دانشگاه ایالتی متروپولیتن در دنور، در بیانیه‌ای گفت: «این مسئله جزو دغدغه‌های مهم در آمریکا و کل جهان است. ما میکروپلاستیک‌هایی را در آب لوله‌کشی شناسایی کرده‌ایم که تصفیه آب نمی‌تواند همه‌شان را از بین ببرد. با این‌حال، هیچ قانونی درباره میکروپلاستیک‌های موجود در آب آشامیدنی وجود ندارد.»
زمان گفت: «امیدواریم که این مقاله بتواند دانشمندان، مهندسان و پژوهشگران بیشتری را به فکر رسیدگی به این مسئله بیاندازد.»
به گفته سَویج، برای کاهش آلودگی میکروپلاستیک‌ها باید تغییراتی را در حوزه فردی و اجتماعی به اجرا درآوریم. او افزود که این امر به منزله استفاده کمتر از پلاستیک، انتخاب اقلام چندبارمصرف و بهبود مدیریت زباله از طریق بازیافت و سیاست‌گذاری بهتر است.
