درحالی‌که دانشمندان زنگ خطر را در رابطه با میکروپلاستیک‌های موجود در مغز انسان- که ممکن است به اندازه یک قاشق پلاستیکی باشند- به صدا درآورده‌اند، بعضی‌ها به آزمایش‌های خانگی روی آورده‌اند تا حجم پلاستیک موجود در خون را اندازه‌گیری کنند.
این کیت‌ها تصویری لحظه‌ای از غلظت میکروپلاستیک‌ها ارائه می‌کنند و «نقشه نبرد» شخصی‌سازی‌شده را به همراه اقدامات عملی برای کاهش مواجهه با میکروپلاستیک‌ها در اختیار فرد می‌گذارند.
با افزایش محبوبیت تست‌های خانگی، کارشناسان هشدار می‌دهند که این تست‌ها احتمالاً بیش از آن‌که پاسخ شما را بدهند، باعث اضطراب‌تان خواهند شد.
نکات مهم در رابطه با آزمایش خون
دکتر متیو کمپن، رئیس آزمایشگاه سم‌شناسی دانشگاه نیومکزیکو، به اپک تایمز گفت: «خون به‌وضوح نقطه شروع است و به بزرگراهی شباهت دارد که ترکیبات از طریق آن به اندام‌های مختلف تزریق می‌شوند، اما مطمئن‌ترین گزینه برای تشخیص میکروپلاستیک‌ها نیست.»
کمپن خون را با سیستم متروی شهری مقایسه می‌کند: میلیون‌ها نفر در شهر سکونت دارند، اما فقط بخش کوچکی با آن مترو تردد می‌کنند. مقدار میکروپلاستیک موجود در خون نیز ناپایدار است.
کمپن گفت: «از آن‌جا که جریان خون صرفاً «مسیر انتقال» این ذرات است، غلظت میکروپلاستیک‌های موجود در خون ممکن است کمتر از اندام‌هایی باشد که این ذرات در آن رسوب می‌کنند.»
تیم کمپن متوجه شد که در هر میلی‌لیتر از خون موجود در بافت مغز بالغ بر ۵ هزار میکروگرم ذرات پلاستیکی وجود دارد. این درحالی است که مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۲ نشان داد که مقدار ذرات پلاستیکی در مغز اهداکنندگان عضو حدود ۱.۶ میکروگرم در هر میلی‌لیتر از خون موجود در مغز بوده است.
از این‌رو، آزمایش میکروپلاستیک موجود در خون می‌تواند خیلی گمراه‌کننده باشد.
دکتر وین کوگر، مدیر بخش تحقیقاتی مؤسسه مور در تحقیقات آلودگی پلاستیکی، با این گفته موافق است. او به اپک تایمز گفت: «ترکیب ذرات محدود در خون و چالش‌های نمونه‌برداری حاکی از آن است که نتیجه این تست‌ها کاملاً فاقد قطعیت است.»
تشخیص پلاستیک در خون کار دشواری است
تولیدکنندگان این کیت‌های خانگی می‌گویند با استفاده از یک قطره خون می‌توانند پلاستیک‌های رایج در اقلامی مانند اسباب‌بازی‌ها، لوازم آرایشی و بطری‌های نوشیدنی از جمله پلی‌اتیلن، پلی‌وینیل کلراید و پلی‌اتیلن ترفتالات را اندازه‌گیری کنند.
کوگر افزود: «یک قطره خون واحد بسیار کوچکی است.» برآورد مطالعات کنونی این است که در هر میلی‌لیتر خون تنها حدود چهار ذره میکروپلاستیک وجود دارد، اما یک قطره خون به اندازه یک‌دهم آن است.
از این‌رو، برآورد دقیق میکروپلاستیک‌های موجود در خون چالش‌برانگیز است، زیرا یک قطره خون مقدار کمتری میکروپلاستیک در خود دارد.
کوگر گفت: «تقریباً ۴۰ درصد احتمال دارد که فقط یک ذره میکروپلاستیک پیدا کنید.» از این‌رو، تشخیص میکروپلاستیک‌ها با استفاده از تست خانگی دشوار است.
دکتر کاساندرا روئرت، از محققان ائتلاف کوئینزلند در حوزه علوم بهداشت محیط در استرالیا، در ایمیلی به اپک تایمز گفت: «در بیشتر تست‌های خانگی از تکنیک طیف‌سنجی استفاده می‌شود که صرفاً می‌تواند ذرات بزرگ‌تر از ۲۰ میکرومتر را تشخیص دهد.»
او می‌افزاید: «بعید است که ذراتی به این اندازه وارد جریان خون شوند، زیرا نمی‌توانند از موانع بیولوژیکی بدن عبور کنند. ذرات بزرگ‌تر- چه بلعیده شده و چه از راه نفس کشیدن وارد بدن شوند- به‌ترتیب وارد دستگاه گوارش یا ریه‌ها می‌شوند، زیرا بزرگ‌تر از آن هستند که وارد جریان خون شوند.»
روئرت که مواجهه انسان‌ها با میکروپلاستیک‌ها را بررسی می‌کند و توسعه‌دهنده روش‌های تشخیصی است، مطالعه‌ای را در ژانویه ۲۰۲۵ رهبری کرد که نشان داد حتی اگر تجهیزات پیشرفته‌ای داشته باشیم، تشخیص پلاستیک‌هایی مانند پلی‌اتیلن و پلی‌وینیل کلراید در خون انسان دشوارتر- تا ۲۰ برابر- از تشخیص پلاستیک‌های موجود در آب تصفیه‌شده است.
آب ساختاری واحد دارد، اما خون آمیزه‌ای پیچیده از سلول‌ها، پروتئین‌ها و دیگر ترکیبات است که تشخیص میکروپلاستیک‌ها را دشوارتر می‌کند، حتی اگر غلظت آن‌ها بالا باشد.
آلودگی و نتیجه مثبت کاذب: مشکل مضاعف
آلودگی یکی دیگر از دغدغه‌های مربوط به تست‌های خانگی است. میکروپلاستیک‌ها همه‌جا هستند: در هوایی که نفس می‌کشیم، در محصولاتی که مصرف می‌کنیم و حتی در تجهیزات آزمایشگاهی. وقتی خارج از محیط آزمایشگاه هستیم- مثل اوقاتی که از کیت‌های خانگی استفاده می‌کنیم- نمونه‌های خون نسبت به میکروپلاستیک‌های محیط آسیب‌پذیرتر هستند.
روئرت می‌گوید: «ذرات پلاستیک ممکن است به راحتی وارد نمونه خون شوند و آن را آلوده کنند. هیچ وسیله‌ای برای کنترل نمونه‌های خانگی وجود ندارد که بتوانیم نتیجه این آزمایش‌ها را جدی بگیریم.»
مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۱ با بررسی ۲۰ خانه در مدت ۶ ماه انجام گرفت و نشان داد که غلظت میکروپلاستیک در محیط داخل خانه ۴۵ برابر بیشتر از محیط بیرون است.
کوگر با اشاره به این‌که این مسئله می‌تواند به برآورد اغراق‌آمیز سطح میکروپلاستیک‌های خون منجر شود، گفت: «از هر وسیله‌ای که استفاده کنید، این احتمال وجود دارد که نمونه به واسطه جریان هوا یا وسیله نمونه‌گیری آلوده شود.»
روئرت گفت: «آلودگی نمونه به نتیجه مثبت کاذب منجر خواهد شد. از این گذشته، مثبت کاذب می‌تواند نتیجه تشخیص ترکیبات متفرقه داخل خون باشد که ممکن است شما را به اشتباه بیاندازند و دقت آزمایش را پایین بیاورند.»
حتی آزمایشگاه‌های پیشرفته نیز به دلیل وجود ترکیبات متفرقه در سنجش دقیق مقدار پلاستیک‌های رایج در خون انسان- مانند پلی‌اتیلن و پلی‌وینیل کلراید- با مشکلات متعدد روبه‌رو هستند که به نتیجه مثبت کاذب منجر می‌شود. این مسئله پایایی تست‌های خانگی میکروپلاستیک‌ها را زیر سؤال می‌برد، زیرا آزمایش‌ها در محیط کنترل‌نشده خانه انجام می‌گیرند و نمونه‌ها به آزمایشگاه‌هایی فرستاده می‌شوند که احتمالاً با محدودیت‌های مشابهی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.
نتایج مثبت کاذب در استفاده از کیت‌های خانگی می‌تواند شما را به این نتیجه برساند که مقدار میکروپلاستیک‌های موجود در خون‌تان بیش از حد واقعی است.
خطر نتیجه منفی کاذب هم وجود دارد. منفی کاذب بدین معنی است که نتیجه آزمایش نشان می‌دهد که نمونه خون فاقد ذرات پلاستیک است. قرار گرفتن در معرض گرما و رطوبت در حین انتقال نمونه باعث می‌شود که میکروپلاستیک‌های موجود در خون از بین بروند و آزمایشگاه نتیجه تست را منفی اعلام کند.
این مسئله چه معنایی برای شما دارد
با توجه به چالش‌های فزاینده تست خانگی میکروپلاستیک‌ها، روئرت هشدار می‌دهد که فعلاً نمی‌توان این آزمایش‌ها را مبنای تصمیمات بهداشتی آگاهانه قرار داد.
از این گذشته، کوگر و روئرت هم‌عقیده هستند که استفاده از یک قطره خون برای آزمایش میکروپلاستیک‌ها به‌شدت غیرقابل اطمینان است. چنان‌که کوگر می‌گوید، «هنوز هیچ مطالعه‌ای به‌صورت کارشناسی‌شده انجام نگرفته که بگوید می‌توان از یک قطره خون برای تحلیل میکروپلاستیک‌ها استفاده کرد و این قضیه باعث شده که احتیاط بیشتری به خرج دهیم.»
برای افزایش پایایی تست‌های خانگی به پیشرفت فناوری نیاز داریم، اما توصیه کارشناسان این است که با کاهش استفاده از پلاستیک در خانه و محیط بیرون- مانند کنار گذاشتن پلاستیک‌های یک‌بارمصرف و بهبود تصفیه هوا در خانه با استفاده از فیلتر هوا با بازدهی بالا (هپا)- میزان مواجهه خود را با میکروپلاستیک‌ها به حداقل برسانیم.
