از زمان آغاز کارزارهای انتخاباتی نامزدهای ریاست‌جمهوری، روابط با پکن بحث پرتکرار نامزدها در مناظره‌ها و میزگردها بوده است.
افزایش روابط تهران با پکن، بخشی از «سیاست نگاه به شرق» جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر بوده است.
مسعود پزشکیان یکی از نامزدهای ریاست‌جمهوری در مناظره انتخاباتی اخیر که از تلویزیون جمهوری اسلامی پخش شد، از شهردار تهران خواست که قرارداد با چین را شفاف کند و بگوید که پول آن از محل بانک مرکزی ایران در چین است یا از منابع پکن تامین اعتبار می‌شود.
علیرضا زاکانی در پاسخ به سوال پزشکیان گفت که او در سفرش به چین، ۱۳ میلیارد یورو تفاهم‌نامه و قراردادی به مبلغ حدود ۲ میلیارد یورو امضا کرده است که حدود ۲۰ درصد آن از پول بلوکه‌شده ایران در چین پرداخت شده است.
این نامزد ریاست‌جمهوری که به عنوان شهردار تهران نیز مسئولیت دارد، پیش از این، درباره چرایی قرارداد با حزب کمونیست چین گفته بود که جمهوری اسلامی «در میان رقبای جهانی مختلف به دلیل شرایط تحریمی مجبور به انتخاب چین» شد و «به دلیل حق وتو و قدرت اقتصادی چین ناگزیر از انتخاب این فروشنده خارجی هستیم و احتمالا در قبال نفت، محصولاتی را باید تهاتر کنیم.»
رسانه‌ها به نقل از شهرداری تهران گزارش داده بودند که قرارداد دو میلیارد یورویی خرید اتوبوس‌های برقی از چین «محرمانه» است و جزئیات آن در اختیار شورای شهر تهران قرار نگرفته است.
مسعود پزشکیان نیز در این برنامه با اشاره تلویحی به دادوستد جمهوری اسلامی با پکن گفت: «ما الان گران می‌خریم، ارزان می‌فروشیم در زمینه نفت کلی ضرر می‌کنیم. کی باید جواب بده که داریم دارایی‌هایمان را مفت می‌فروشیم. چرا چیزهایی را که ارزان باید بخریم، گران می‌خریم، محاسبه‌ای که شده خرید ماشین‌های دست دوم برای ما شده افتخار.»
محمدباقر قالیباف، دیگر نامزد ریاست‌جمهوری نیز با اشاره به روابط شهرداری تهران با چین در دوره کاری وی گفت که «ما از حضور در پیمان شانگهای و قراردادهایی که با روسیه و چین امضا کرده‌ایم، به درستی استفاده نکردیم.»
سعید جلیلی نیز هفته گذشته در یک برنامه تلویزیونی از نقش دولت سایه در فروش نفت تخفیف دار به چین سخن گفت.
به گفته او قبل از دولت ابراهیم رئیسی، ادعا می شد که ایران نمی تواند نفت را (در شرایط تحریم) بفروشد، اما در دولت سایه راهکارهای فروش نفت به چین را تهیه شد و فروش نفت به بیش از یک‌ونیم میلیون بشکه در روز رسید.
این سخنان او با واکنش انتقادی تعدادی از رسانه‌ها و یکی از رقبای انتخاباتی او مواجه شده است.
رسانه داخلی انتخاب نوشته است که تخفیف‌های نفتی تهران به پکن بین ۱۲ تا ۱۵ دلار در هر بشکه نفت در نوسان بود. براساس داده‌های دولتی اگر میانگین صادرات نفتی ایران ۱.۲ میلیون بشکه در روز درنظر گرفته شود، طی دو سال حدود ۱۰ میلیارد دلار به پکن «هدیه شده است.»
قالیباف نیز در واکنش به این سخنان گفت: «در تحریم، نفت می‌فروشیم و پول می‌گیریم و بعد تبدیل ارز می‌شود. در نتیجه ۳۰ درصد در جابجایی پول‌ها حیف می‌شود؛ ما خودتحریمی به دلیل بی‌تدبیری و بی‌عرضگی و ناآگاهی درست کردیم.»
خبرگزاری نیکی آسیا در بهمن ماه سال گذشته گزارش داد که صادرات نفت خام ایران در سال ۲۰۲۳ تقریباً ۵۰ درصد رشد کرد و به بالاترین حد در پنج سال اخیر یعنی حدود ۱.۲۹ میلیون بشکه در روز رسید.
بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، ایران در سال گذشته روزانه ۲.۹۹ میلیون بشکه نفت تولید کرده است که ۴۴۰ هزار بشکه بیشتر از سال ۲۰۲۲ است.
تقاضای بالای چین، ایران را به افزایش تولید نفت ترغیب می‌کند. داده‌های شرکت تحقیقاتی اروپایی کپلر نشان می‌دهد که تقریباً ۹۰ درصد از صادرات نفت خام ایران به چین انجام می‌شود.
