براساس یک مطالعه جدید، نوجوانانی که مشکلات روانی دارند، نسبت به تبعات منفی شبکه‌های اجتماعی آسیب‌پذیرتر هستند.
براساس این پژوهش جدید، نوجوانانی که به تشخیص پزشک دچار اختلالات روانی هستند، روزانه تقریباً یک ساعت بیشتر از همسالان خود در شبکه‌های اجتماعی وقت می‌گذرانند و احتمالِ این‌که خودشان را در فضای مجازی به‌صورت مخرب با دیگران مقایسه کنند، دوبرابر بیشتر است.
این مطالعه که با حضور ۳ هزار و ۳۴۰ نوجوان بریتانیایی انجام گرفت، نشان می‌دهد که الگوهای نگران‌کننده‌ای در رفتار نوجوانان مبتلا به اضطراب و افسردگی وجود دارد. این افراد کنترل کمتری بر استفاده از شبکه‌های اجتماعی دارند و نوسانات خلقی آن‌ها تا حد زیادی به نظرات و لایک‌هایی که دریافت می‌کنند بستگی دارد.
لوئیزا فاسی، نویسنده اصلی مطالعه در بیانیه مطبوعاتی خود گفت: «مطالعه ما رابطه علت و معلولی را ثابت نمی‌کند، اما نشان می‌دهد نوجوانانی که از مشکلات روانی رنج می‌برند، در استفاده از شبکه‌های اجتماعی نسبت به همسالان سالم خود عملکرد متفاوتی دارند.»
او گفت: «تفاوت بین کودکانی که اختلالات روانی دارند و کودکانی که دچار این اختلالات نیستند، از این نشأت می‌گیرد که این اختلالات بر نحوه تعامل نوجوانان با شبکه‌های اجتماعی اثر می‌گذارند، یا شاید از این باشد که استفاده از شبکه‌های اجتماعی به ظهور علائم روانی آن‌ها دامن می‌زند.» فاسی افزود: «در این مرحله نمی‌توانیم بگوییم کدام عامل مؤثرتر است و صرفاً می‌دانیم که چنین تفاوتی وجود دارد.»
تفاوت بر اساس نوع اختلال
این مطالعه که اخیراً در مجله رفتار انسانی نیچر انتشار یافته است، داده‌های حاصل از پیمایش ۳ هزار و ۳۴۰ نوجوان بریتانیایی ۱۱ تا ۱۹ ساله را در نظرسنجی سال ۲۰۱۷ مورد بررسی قرار داده است. پزشکان متخصص با نوجوانان مصاحبه کرده و بعضاً با پدر و مادر و معلمان آن‌ها نیز صحبت کرده‌اند.
محققان اختلالات تأثیرگذار بر احساسات درونی از جمله اضطراب، افسردگی و اختلال استرس پس از سانحه را از اختلالات مرتبط با رفتارهای بیرونی مانند اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی، اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه و اختلالات رفتاری تفکیک کردند.
نوجوانانی که از اختلالات تأثیرگذار بر احساسات درونی مانند افسردگی و اضطراب رنج می‌بردند، در شبکه‌های اجتماعی به لحاظ رفتاری متفاوت‌تر بودند.
مقایسه اجتماعی- مقایسه خود با دیگران در فضای مجازی- در بین نوجوانان مبتلا به اضطراب و افسردگی دوبرابر بیشتر از نوجوانان فاقدِ اختلالات روانی بود: به‌ترتیب ۴۸ و ۲۴ درصد.
این نوجوانان در واکنش به بازخورد دریافتی در شبکه‌های اجتماعی بیشتر دچار نوسانات خلقی می‌شدند- ۲۸ درصد در مقابل ۱۳ درصد- و احساس می‌کردند که کنترل کمتری بر زمان سپری‌شده در شبکه‌های اجتماعی دارند.
این الگو در کودکانی که از اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی، اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه و اختلالات رفتاری رنج می‌برند، مشاهده نشد.
دکتر ریتو گوئل، روان‌پزشک یکپارچه‌نگر با تخصص در زمینه سلامت روان کودکان، نوجوانان و بزرگسالان، به اپک تایمز گفت که وجود این الگو از نظر بالینی منطقی است.
او گفت: «نوجوانانی که با اضطراب و افسردگی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، از نظر عاطفی نسبت به انتقاد یا طرد شدن حساس‌تر و آسیب‌پذیرتر هستند. شبکه‌های اجتماعی به این احساسات دامن می‌زنند، زیرا این پلتفرم‌ها مملوء از شادی‌ها و موفقیت‌های غیرواقعی هستند. از این‌رو، کودکان احساس می‌کنند که طرد شده‌اند یا به اندازه کافی خوب نیستند که باعث تشدید مشکلات عاطفی آن‌ها خواهد شد.»
محققان همچنین دریافتند نوجوانانی که به تشخیص پزشک از اختلالات روانی رنج می‌برند، نسبت به نوجوانان سالم به‌طور متوسط ۵۰ دقیقه بیشتر در شبکه‌های اجتماعی وقت می‌گذرانند.
جدا از زمانی که صرف گشت و گذار در اینترنت می‌شود، نوجوانانی که از اختلالات روانی رنج می‌برند، از تعداد دوستان آنلاین خود نیز ناراضی هستند.
فاسی گفت: «شبکه‌های اجتماعی دوستی‌ها را با عدد و رقم می‌سنجند که باعث تشدید مقایسه‌های اجتماعی می‌شود. نوجوانانی که با مشکلات روانی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، ممکن است بیش از پیش احساس طرد شدن یا ناکافی بودن کنند.»
او افزود که دوستی‌ها نقش بسزایی در شکل‌گیری هویت نوجوانان دارند.
چرا شبکه‌های اجتماعی باعث تشدید علائم می‌شوند
صنم حافظ، متخصص اعصاب و مدیر مرکز شناخت ذهن در نیویورک، می‌گوید: «نوجوانانی که اختلالات روانی دارند، اغلب به‌نحوی از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند که می‌تواند علائم روانی آن‌ها را تقویت یا تشدید کند.»
وقتی افراد از روی بی‌ارادگی در شبکه‌های اجتماعی گشت و گذار می‌کنند، با تصاویر ایده‌آلی مواجه می‌شوند که به مقایسه‌های اجتماعی منفی دامن می‌زند.
حافظ گفت: «خیلی‌ها نسبت به چک کردن لایک‌ها، کامنت‌ها یا پیام‌ها وسواس پیدا می‌کنند که باعث می‌شود عزت نفس خود را به تعاملات آنلاین گره بزنند. افرادی که برای دریافت تأیید دیگران پست می‌گذارند، درصورتی‌که پست‌شان بازخورد مثبت نگیرد، دچار سرخوردگی می‌شوند.»
مواجهه مداوم با تصاویر بی‌قص، اختلاف‌نظر با همسالان و طرد شدن می‌تواند به احساس اضطراب و جداماندگی دامن بزند. استفاده از شبکه‌های اجتماعی در ساعات شب می‌تواند خواب شما را مختل کند که نقش مهمی در سلامت عاطفی ایفا می‌کند. این الگوها درمجموع چرخه افسردگی و اضطراب را عمیق‌تر می‌کنند.
جدا از زمانی که صرفِ شبکه‌های اجتماعی می‌شود، محققان دریافتند که رفتار نوجوانانِ مبتلا به اختلالات بیرونی مانند اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی یا اختلالات رفتاری در شبکه‌های اجتماعی تفاوت چندانی با هم ندارد.
نقش حمایتی پدر و مادرها و دکترها
گوئل گفت که پدر و مادرها و متخصصان سلامت روان باید با یکدیگر همکاری کنند و نوجوانان را به سوی استفاده سالم‌تر از شبکه‌های اجتماعی سوق دهند.»
او افزود: «متخصصان سلامت روان می‌توانند مهارت تفکر انتقادی در قبال محتوای آنلاین و راهکارهای خودتنظیمی هیجانی را به نوجوانان بیاموزند. پدر و مادر نیز می‌توانند با نظارت مستمر بر استفاده نوجوانان از شبکه‌های اجتماعی، تعیین محدودیت‌های مشخص برای فعالیت‌های آنلاین و آفلاین، تنظیم یک برنامه روزانه متعادل و گفت‌وگوی صریح درباره تجربیات اینترنتی، از این رویکرد پشتیبانی کنند.»
گوئل تأکید کرد که تشویق نوجوانان به تعاملات حضوری منظم و داشتن سرگرمی‌های آفلاین، به افزایش تاب‌آوری و حفظ تعادل عاطفی آن‌ها کمک می‌کند.
حافظ پیشنهاد داد که زمان‌هایی را برای دوری از فناوری در نظر بگیرید و نوجوانان را به برقراری ارتباطات اجتماعی تشویق کنید. او تأکید کرد که نوجوانان باید احساس کنند مورد حمایت قرار گرفته‌اند، نه این‌که کسی آن‌ها را تحت کنترل قرار داده است؛ این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا راحت‌تر عادت‌های سالم و ماندگاری در استفاده از فضای مجازی پیدا کنند.
