نویسنده: میلتون ازراتی
مذاکرات دشوار تجاری ممکن است پکن را به سمت تهدید به کنار گذاشتن دلار یا فروش اوراق قرضه خزانه‌داری آمریکا سوق دهد تا از واشینگتن امتیاز بگیرد.
گمانه‌زنی درباره تاکتیک‌های احتمالی پکن برای مقابله با دونالد ترامپ در بحبوحه مذاکرات تجاری، شماری از رسانه‌های خبری آمریکا، اروپا و دیگر نقاط جهان را به این فکر انداخته که چین احتمالاً تهدید می‌کند که راهِ اقتصاد و تجارت خود را از دلار جدا خواهد کرد و اصطلاحاً دست به «دلارزدایی» خواهد زد، یا بخشی از اوراق قرضه خزانه‌داری آمریکا را به فروش خواهد رساند. با این حال، هیچ‌کدام از این اقدامات به‌عنوان اهرم چانه‌زنی در نظر گرفته نمی‌شوند.
درک این‌که چرا بعضی از تحلیلگران از «دلارزدایی» می‌گویند، چندان دشوار نیست. پکن سال‌هاست که به‌دنبال ارتقای جایگاه بین‌المللی یوآن بوده و این تلاش اغلب به بهای تضعیف دلار آمریکا انجام گرفته است. برای نمونه، چین در چارچوب طرح گسترده «کمربند و جاده» معمولاً اصرار می‌کند که قراردادها و توافق‌نامه‌ها به‌جای دلار براساس یوآن تنظیم شوند. این درحالی است که استفاده از دلار در دیگر نقاط جهان رواج بیشتری دارد.
پکن ایده فاصله گرفتن از دلار را در بین کشورهای موسوم به بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) جا انداخته است. بانک سرمایه‌گذاری زیربنایی آسیا که تحت هدایت چین قرار دارد، تسهیلات و کمک‌های مالی خود را به‌جای دلار بر پایه یوآن اعطا می‌کند. چین قراردادهای کلان خرید نفت را نیز بر پایه یوآن منعقد کرده و از دلار فاصله گرفته است. روابط گسترده این کشور با روسیه نیز بدون استفاده از دلار شکل گرفته است. از این گذشته، بانک مرکزی چین با ترویج یوآن دیجیتال به این روند دامن زده است.
با این‌حال، پکن خوب می‌داند که اقتصاد صادرات‌محور چین راهی جز این ندارد که برای حفظ تجارت خود با بیشتر کشورها به استفاده از دلار ادامه دهد. به‌رغم تلاش پکن برای جایگزینی دلار با یوآن، دلار همچنان ۸۰ درصد از واردات و صادرات جهان را پوشش می‌دهد، حتی اگر آن معاملات هیچ ارتباطی با آمریکا نداشته باشند. دلار همچنین در ۹۰ درصد از تمام مبادلات ارزی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما سهم یوآن تنها ۴ درصد است.
چین می‌تواند دلار را کنار بگذارد و همچنان به مناسبات تجاری و ارزی جهانی دسترسی داشته باشد، اما برای این کار باید به سازوکارهای کم‌اثرتر و کم‌بازده‌تر تن دهد. به تعبیر دیگر، کنار گذاشتن دلار برای چین بسیار پرهزینه‌تر از آمریکا خواهد بود و پکن و واشینگتن به این موضوع واقف هستند.
چین به احتمال زیاد از تهدید فروش اوراق قرضه خزانه‌داری آمریکا استفاده نخواهد کرد. تردیدی نیست که حجم اوراق بسیار بالا است. بعضی‌ها برآورد می‌کنند که ارزش این اوراق اندکی کمتر از ۱ تریلیون دلار باشد؛ رقمی که باعث می‌شود چین پس از ژاپن، که ارزش اوراق آن به حدود ۱.۱۳ تریلیون دلار می‌رسد، در جایگاه دوم قرار بگیرد. این موضوع روی کاغذ به نفع پکن تمام می‌شود، اما همه می‌دانند که فروش این اوراق باعث می‌شود که چین از بازار نقدیِ لازم برای سرمایه‌گذاری دلار آمریکا محروم شود.
از این گذشته، فروش گسترده اوراق قرضه خزانه‌داری آمریکا باعث کاهش قیمت این اوراق می‌شود و تراز مالی پکن را دچار زیان می‌کند. این درحالی است که تحمل این ضرر و زیان با توجه به مشکلات داخلی اقتصادی چین بسیار دشوار است. البته این فروش گسترده به واشینگتن نیز لطمه خواهد زد، اما ضرر و زیان این کار برای پکن به‌مراتب بیشتر است و هردو طرف به این موضوع واقف هستند.
پکن همچنین می‌داند که منافع چین به واسطه هر اقدامی که با هدف کاهش ارزش دلار در بازارهای ارزی و تقویت یوآن انجام بگیرد، لطمه خواهد دید. در این شرایط، مقامات رده‌بالای چین باید ارزش یوآن را به‌ویژه در تقابل با دلار در بازارهای ارزی کاهش دهند. این اقدام باعث خواهد شد که کالاهای چینی برای خریدارانِ دلاری ارزان‌تر تمام شود و تا حدی تأثیر منفی تعرفه‌های فعلی و احتمالی آمریکا را خنثی خواهد کرد.
با این‌حال، ارزش یوآن اخیراً در مقایسه با دلار افزایش یافته است. پکن می‌تواند جلوی این روند را بگیرد، اما باید واحد پول ملی خود را به چالش بکشد و به‌طور علنی از کنار گذاشتن دلار و صحبت درباره فروش اوراق قرضه خزانه‌داری آمریکا اعلام برائت کند.
نیازی به گفتن نیست که شرایط کنونی همچنان بلاتکلیف است. اقدام بعدی ترامپ غیرقابل پیش‌بینی است و پکن نیز وضعیت مشابهی دارد. به‌رغم تمام بلاتکلیفی‌ها، همچنان می‌توان صحبت‌های مربوط به کنار گذاشتن دلار و فروش اوراق قرضه را به دلایل فوق نادیده گرفت. همچنین باید توجه داشت که پکن در مذاکرات جاری هیچ تمایلی به سرشاخ شدن با واشینگتن ندارد.
دیدگاه ارائه‌شده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکس‌کننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
درباره نویسنده: میلتون ازراتی کمک‌ویراستار نشریه نشنال اینترست، زیرمجموعه مرکز مطالعات سرمایه انسانی دانشگاه بوفالو، و اقتصاددان ارشد شرکت ارتباطاتی وستد در نیویورک است.
