دانستن گروه خونی بیش از آنچه که فکرش را میکنیم به کار میآید و میتواند به ارزیابی خطر ابتلا به برخی از مشکلات سلامتی بویژه بیماریهای قلبی عروقی کمک کند. خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی بسته به گروه خونی متفاوت است و به نظر میرسد که گروههای خونی غیر از O در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
گروه خونی افراد به انواع پروتئینها یا آنتیژنهای موجود در سطح گلبولهای قرمز بستگی دارد و معمولاً با استفاده از سیستمهای ABO و RhD تعیین میشود. سیستم ABO از چهار گروه خونی اصلی تشکیل شده است: A، B، AB و O که هرکدام میتوانند RhD مثبت یا RhD منفی باشند. دانستن گروه خونی برای انتقال بیخطر خون ضروری است و در تعیین شانس ابتلای فرد به بیماریهای خاص مورد استفاده قرار میگیرد.
مطالعه انتشاریافته در ساینتفیک ریپورتز نشان میدهد که گروههای خونی ABO نهتنها با افزایش خطر آترواسکلروز یا تصلب شرایین (عارضهای که در آن شریانها سفت و تنگ میشوند) ارتباط مستقیم دارند، بلکه نقش مهمی در ابتلا به سندرم حاد کرونری و حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد) ایفا میکنند.
محققان معتقدند که گروههای خونی در بیماریهای مختلف نقش اساسی دارند. فرض بر این است که گروههای خونی روی تنظیم سیستم هموستاز یا خونایستی و پاسخ التهابی تأثیر میگذارند و شانس ابتلای فرد به بیماریها را تغییر میدهند.
ارتباط بین گروههای خونی و خطر بیماری قلبی
دانشگاه هاروارد در دو مطالعه فراگیر در طی ۲۰ سال بیش از ۶۰ هزار خانم را در قالب مطالعه بهداشت پرستاران و بیش از ۲۰ هزار آقا را در مطالعه پیگیرانه متخصصان بهداشت تحت کنترل قرار داد.
یافتهها نشان میدهند افرادی که گروه خونی A، B و AB دارند، صرفنظر از سایر عوامل خطر بیماریهای قلبی عروقی، در مقایسه با افرادی که گروه خونی O دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب قرار دارند. این خطر در گروه خونی A ۶ درصد، در گروه خونی B ۱۵ درصد و در گروه خونی AB ۲۳ درصد افزایش یافته است. حتی وقتی فقط داوطلبان سفیدپوست بررسی شدند، این الگو ثابت ماند و گروههای خونی A، B و AB در مقایسه با گروه خونی O به ترتیب ۸، ۱۰ و ۲۰ درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب قرار داشتند.
از این گذشته، مطالعهای در مجله نارسایی قلبی (۲۰۱۷) و چهارمین کنگره جهانی نارسایی حاد قلبی ارائه شد که دادههای بیش از ۱.۳۶ میلیون نفر در آن ارزیابی شده بود. افرادی که گروه خونی غیر از O (A، B و AB) داشتند، نسبت به افراد دارای گروه خونی O، بیشتر در معرض خطر حمله قلبی بودند. محققان گفتند که گروههای خونی غیر از O ۹ درصد بیشتر در معرض خطر بیماری عروق کرونر و بیماریهای قلبی عروقی (بویژه انفارکتوس میوکارد) قرار داشتند.
گروههای خونی و خطر سکته
یک تحلیل جامع در سال ۲۰۲۲ در مجله نورولوژی منتشر شد که شامل ۴۸ مقاله، بیش از ۱۶ هزار بیمار با سابقه سکته و حدود ۶۰۰ هزار داوطلب بدون سابقه سکته بود. یافتهها نشان دادند که گروه خونی O با کاهش خطر سکته زودرس و گروه خونی A با افزایش خطر سکته زودرس ارتباط مستقیم دارد.
گروه خونی و خطر ابتلا به بیماری ایسکمیک قلبی در افراد دیابتی
بیماریهای قلبی عروقی علت اصلی مرگ زودرس در دیابتیهای نوع ۱ است، بویژه در بیمارانی که نفروپاتی دیابتی دارند و افزایش متوسط آلبومینوری در آنها به نفروپاتی منجر شده است. مطالعهای در سال ۲۰۲۰ در مجله دیابتشناسی قلبی عروقی منتشر شد که بیش از ۴ هزار بیمار مبتلا به دیابت نوع ۱ در آن شرکت داشتند.
نتایج مربوط به بیماران مبتلا به افزایش متوسط آلبومینوری نشان دادند که بیماران دارای گروههای خونی غیر O (A، B و AB)، در مقایسه با بیماران دارای گروه خونی O، ۸۱ درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری ایسکمیک قلبی قرار دارند و بیماران دارای گروه خونی A ۹۳ درصد بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه هستند.
این مطالعه با تفکیک گروههای خونی نشان داد که بیماران دارای گروه خونی A که افزایش متوسط آلبومینوری را تجربه کرده بودند، بیشترین خطر ابتلا به بیماری ایسکمیک قلبی را داشتند و احتمال ابتلای آنها نسبت به بیمارانی که آلبومینوری طبیعی داشتند ۹۴ درصد بیشتر بود. محققان به این نتیجه رسیدند که گروه خونی A یک عامل خطر مستقل برای بیماری ایسکمیک قلبی در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و افزایش متوسط آلبومینوری است.
پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی با تغییر سبک زندگی
تحقیق درباره گروههای خونی به شما کمک میکند که به خطر ابتلا به برخی بیماریها در سطح ژنتیکی پی ببرید و بتوانید به موقع از بیماریها پیشگیری و با آنها مقابله کنید.
در عینحال، سبک زندگی سالم بهترین راهِ پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی است. انجمن قلب آمریکا توصیه میکند که اقدامات ساده زیر را برای کاهش عوامل خطر احتمالی بیماریهای قلبی و سکته در دستور کار خود قرار دهید.
۱. ترک سیگار
مطالعات نشان دادهاند که سیگار کشیدن خطر ابتلا به تقریباً تمام انواع بیماریهای قلبی عروقی را افزایش میدهد و خطر ابتلا به بسیاری از آنها از جمله بیماریهای مغزی عروقی و نارسایی قلبی را دستکم دوبرابر میکند و ترک سیگار این خطر را کاهش میدهد.
۲. تغذیه خوب
داشتن یک رژیم غذایی سالم یکی از بهترین راههای پیشگیری از بیماریهای قلبی است. غذایی که هر روز میخورید، روی عوامل مهمی مانند کلسترول، فشار خون، قند خون و وزن که همگی تحت کنترل شما هستند تأثیر میگذارد.
غذاهای کمکالری اما سرشار از ویتامین، مواد معدنی، فیبر و دیگر مواد مغذی را انتخاب کنید. سعی کنید سبزیجات، میوه، غلات کامل، لبنیات کمچرب، مرغ بدون پوست، ماهی، لوبیا و مغزهای بیشتری بخورید و مصرف گوشتهای قرمز و فرآوریشده، چربیهای اشباع و ترانس، قندهای افزودنی و نمک را به حداقل برسانید. از این گذشته، رژیم غذایی خود را براساس میزان فعالیتتان تنظیم کنید تا مطمئن شوید که به اندازه کافی کالری دریافت میکنید.
۳. کاهش فشار خون بالا
فشار خون بالا یکی از عوامل خطر اصلی سکته است. برای کاهش فشار خون باید:
- مصرف نمک را به حداقل برسانید.
- داروهای تجویزی را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- بهطور منظم ورزش کنید.
سطح ایدهآل فشار خون کمتر از ۸۰/۱۲۰ میلیمتر جیوه است.
۴. فعالیت فیزیکی
سعی کنید کمتر بنشینید و تحرک بیشتری داشته باشید. تحقیقات نشان میدهند که۳ تا ۵ مرتبه پیادهروی در هفته با سرعت متوسط به مدت ۲۰ تا ۴۰ دقیقه میتواند به کاهش فشار خون کمک کند. درمجموع، هدفتان این باشد که ۱۵۰ دقیقه در هفته به مدت حدود سه ماه پیادهروی کنید.
اگر به تازگی شروع به ورزش کردهاید، میتوانید آرامتر تمرین کنید. حتی پیادهرویهای کوتاه چنددقیقهای هم میتوانند برای سلامتی مفید باشند.
۵. هدفگذاری برای وزن سالم
دریافت کالری بیش از اندازه و عدم تحرک فیزیکی شانس شما را برای چاقی یا اضافه وزن افزایش میدهد. کاهش وزن میتواند به کاهش فشار خون بالا، بهبود سطح کلسترول و کنترل بهتر دیابت کمک کند. کاهش وزن حتی به مقدار اندک- ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن- اثرات مثبتی برای سلامتی به دنبال خواهد داشت. برای رسیدن به وزن سالم و حفظ آن باید روی داشتن تغذیه خوب تمرکز کنید، کالری دریافتی خود را کنترل کرده و فعالیت کنید.
۶. کنترل دیابت
دیابت خطر حمله قلبی و سکته را افزایش میدهد. اگر دیابت دارید، باید بهطور منظم معاینه شوید. با تیم مراقبتهای بهداشتی خود برای ایجاد عادتهای غذایی سالم، حفظ وزن ایدهآل و ورزش منظم همکاری کنید. همچنین ممکن است برای کمک به کنترل قند خون یا انسولین نیاز به دارو نیاز داشته باشید.
۷. خواب کافی
خواب خوب شبانه برای سلامت قلب حائز اهمیت است. میزان و کیفیت خواب میتواند روی عادتهای غذایی، خلقوخو، حافظه و تندرستی شما تأثیر بگذارد. خواب زیاد یا اندک میتواند مضر باشد. از اینرو، بزرگسالان باید هر شب ۷ تا ۹ ساعت بخوابند. برای بهبود کیفیت خواب، در طول روز بیشتر ورزش کنید. یک روتین قبل از خواب ایجاد کنید و دستگاههای الکترونیکی را از اتاق خواب دور نگهدارید.
۸. کاهش استرس
استرس میتواند به عادتهای ناسالم مانند سیگار کشیدن، پرخوری و ترک ورزش منجر شود که خطر بیماری قلبی و سکته را افزایش میدهند. برای اینکه استرس را به شکل سالم مدیریت کنید، سعی کنید:
- بهطور منظم ورزش کنید.
- با دوستان و خانواده وقت بگذرانید.
- تکنیکهای مراقبه را تمرین کنید.
این راهبردها میتوانند در کاهش استرس و محافظت از سلامت قلبی به شما کمک کنند.
۹. محدود کردن مصرف الکل
نوشیدن بیش از اندازه الکل میتواند فشار خون شما را بالا ببرد و با خطر بالای سکته و بیماری سرخرگ محیطی ارتباط مستقیم دارد و میتواند به مشکلاتی مانند اعتیاد به الکل، چاقی و تصادف منجر شود.