پژوهشی در مقیاس کوچک انجام گرفته که از احتمال ارتباط بین میکروپلاستیک‌ها و سلامت قلب و عروق حکایت دارد.
براساس این مطالعه جدید، میکروپلاستیک‌ها در عروق شناسایی شده‌اند و مقدار آن‌ها در افرادی که دچار گرفتگی عروق بودند تا ۵۰ برابر بیشتر بوده است؛ مسئله‌ای که آلودگی پلاستیکی را به فهرست تهدیدات قلبی عروقی اضافه می‌کند.
میکروپلاستیک‌ها ذراتی بسیار کوچک با قطر کمتر از ۵ میلی‌متر هستند، اما نانوپلاستیک‌ها به‌مراتب کوچک‌ترند و کمتر از هزار نانومتر قطر دارند. نانوپلاستیک‌ها به‌قدری کوچک هستند که می‌توانند وارد بافت‌های بدن انسان شوند.
دکتر راس کلارک، جراح و پژوهشگر عروق از دانشگاه نیومکزیکو و نویسنده اصلی مطالعه حاضر، در بیانیه‌ای مطبوعاتی گفت: «این پلاستیک‌ها به‌طور گسترده در محیط‌زیست و به‌ویژه در توده زباله‌های اقیانوسی یافت می‌شوند. این پلاستیک‌ها با گذشت چند سال تجزیه می‌شوند، وارد آب و خاک شده و درنهایت به زنجیره غذایی انسان راه پیدا می‌کنند.»
ارتباط میکروپلاستیک‌ها با سلامت عروق
پژوهشگران اخیراً یافته‌های خود را که هنوز تحت داوری تخصصی قرار نگرفته بودند، در نشست علمی کشفیات عروقی ۲۰۲۵، که به همت انجمن قلب آمریکا برگزار گردید، در بالتیمور منتشر کردند.
پژوهشگران دریافتند میکروپلاستیک‌های موجود در عروق کاروتیدی که دچار پلاک بودند، دست‌کم ۵۰ برابر بیشتر از عروق سالم و فاقد پلاک هستند.
محققان دانشگاه نیومکزیکو ۴۸ نمونه از عروق کاروتیدی- عروق اصلی که خونِ حاوی اکسیژن را به مغز منتقل می‌کنند- در بزرگسالان ۶۰ تا ۹۰ ساله را بین سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۴ ارزیابی کردند.
حدود یک‌سوم نمونه‌ها به افرادی تعلق داشتند که برای خارج کردن پلاک از عروق کاروتیدی خود تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند. این افراد سکته شدید، سکته خفیف یا از دست رفتن موقت حس بینایی را تجربه کرده بودند. یک‌سوم دیگر افرادی بودند که در عروق کاروتیدی خود پلاک داشتند، اما فاقد علائم بودند. یک‌سوم نهایی جزو اهداکنندگان بافت بودند که به علل مختلف فوت کرده بودند و هیچ انسدادی در عروق کاروتیدی خود نداشتند.
در داوطلبانی که با مشکل پلاک دست‌و‌پنجه نرم می‌کردند، اما فاقد علائم انسداد عروق کاروتیدی بودند، معلوم شد که غلظت میکروپلاستیک‌های موجود در پلاک‌ها ۱۶ برابر بیشتر از میکروپلاستیک‌های یافت‌شده در عروق سالم اهداکنندگان بافت با سن مشابه بوده است.
سطح میکروپلاستیک‌ها در داوطلبانی که به دلیل مختل شدن جریان خون دچار سکته شدید، سکته خفیف یا از دست رفتن موقت حس بینایی شده بودند، ۵۱ برابر بیشتر از داوطلبانی بود که عروق سالم داشتند.
عروق خونی سالم برای پاک‌سازی مواد زائد و ترکیبات خارجی سازوکار خاص خود را دارند.
مکانیزم پاک‌سازی ممکن است در عروق آسیب‌دیده از جمله عروقی که با مشکل پلاک دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، دچار اختلال شود. تشکیل پلاک و تغییرات مربوط به جریان خون می‌تواند توانایی بدن را در پاک‌سازی مواد زائد- از جمله میکروپلاستیک‌ها- از جداره عروق مختل کند.
مطالعه حاضر نتوانست هیچ ارتباطی بین مقدار ذرات و افزایش ناگهانی التهاب پیدا کند
پژوهشگران پلاک‌هایی با سطوح بالاتر و پایین‌تر پلاستیک را مقایسه کردند و هیچ ارتباطی بین مقدار ذرات و افزایش ناگهانی التهاب نیافتند، اما متوجه شدند که فعالیت ژنیِ سلول‌های ایمنی در اطراف پلاک‌ها با هم تفاوت دارد.
پژوهشگران نگفتند که فعالیت ژنیِ سلول‌های ایمنی در اطراف پلاک‌های با پلاستیک زیاد، چه تفاوتی با فعالیت مشابه در اطراف پلاک‌های با پلاستیک ناچیز وجود دارد.
کلارک در بیانیه‌ای گفت: «این یافته‌ها نشان می‌دهند که اثرات بیولوژیک میکروپلاستیک‌ها بر رسوبات چربی پیچیده‌تر و متنوع‌تر از آن است که صرفاً باعث التهاب ناگهانی شوند.»
دکتر یوسف امیریان، متخصص قلب و عروق دارای بورد تخصصی در مرکز کاردیولوژی منهتن در نیویورک و از نویسندگان Labfinder.com، به اپک تایمز گفت: «عدم وجود ارتباط مستقیم بین میکروپلاستیک‌ها و التهاب ناگهانی نشان می‌دهد که شاید عوامل دیگری هم دخیل باشند که هنوز در حیطه پزشکی به وجودشان پی نبرده‌ایم.»
پژوهشگران می‌گویند مطالعه کنونی گامی فراتر از تحقیقات قبلی در ایتالیا برداشته که بعد از تقریباً سه سال پیگیری نشان داده بود افرادی که در پلاک‌های کاروتیدی خود میکروپلاستیک دارند، با احتمال مرگ‌و‌میر یا سکته قلبی غیرکشنده یا سکته مغزی بیشتری مواجه هستند.
دکتر کرن ال. فیوری، متخصص نورولوژی، که نقشی در مطالعه حاضر نداشت، در مصاحبه‌ای ویدیویی که به همراه یک بیانیه مطبوعاتی انتشار یافت، گفت: «با یک مطالعه جالب و نگران‌کننده سروکار داریم. ما تا امروز مواجهه با میکروپلاستیک‌ها را به‌عنوان عامل خطر سکته مغزی در نظر نگرفته بودیم.»
با این‌حال، کلارک در تفسیر نتایج محتاطانه عمل می‌کند. او گفت: «بررسی این‌که این ترکیبات چه تأثیری بر بدن انسان دارند، بسیار حائز اهمیت است. اما باید درباره نتایج اولیه محتاط باشیم. ما برای شناخت کامل اثرات بیولوژیکی میکروپلاستیک‌ها به سال‌ها زمان نیاز داریم.»
پژوهشگران گفتند که مطالعه آن‌ها محدودیت‌های قابل‌توجهی دارد. آن‌ها نمی‌توانند با قطعیت بگویند که میکروپلاستیک‌ها باعث بیماری عروقی می‌شوند، زیرا وجود این ذرات می‌تواند صرفاً نشانه مشکلات دیگر باشد. آن‌ها اضافه کردند که سنجش دقیق این ذرات دشوار است، زیرا چربی موجود در نمونه‌ها می‌تواند در حین آزمایش ظاهری شبیه پلاستیک پیدا کند و بر نتایج آزمایش اثر بگذارد.
الکس لوبو، سم‌شناس و کارشناس بهداشت صنعتی، به اپک تایمز گفت: «در محافل علمی گفته می‌شود که هر ارتباطی لزوماً علّی نیست؛ یعنی صرفِ یافتن یک عامل در کنار یک مشکل خاص بدین معنی نیست که آن عامل باعث بروز مشکل شده است.»
لوبو گفت: «برای تشخیص علت واقعی آسیبِ ناشی از این ترکیبات به تحقیقات بیشتری نیاز داریم. در حال حاضر اطلاعات چندانی درباره تأثیر واقعی میکروپلاستیک‌ها بر سلامت انسان وجود ندارد.»
کاهش مواجهه
براساس جدیدترین آمارها، پیش‌بینی می‌شود که تولید جهانی پلاستیک طی دو دهه آینده از مرز یک میلیارد تن متریک- معادل حدود ۲.۲ تریلیون پوند- فراتر خواهد رفت.
وقتی پلاستیک‌ها به ذرات ریزتر تجزیه می‌شوند، به منابع آب، خاک و حتی هوایی که نفس می‌کشیم راه پیدا می‌کنند.
دکتر جوزف مرکولا، پزشک خانواده دارای بورد تخصصی، به اپک تایمز گفت: «میکرو و نانوپلاستیک‌ها در نمک خوراکی، آب باران، غذاهای دریایی، آب معدنی، گرد و غبارهای داخل خانه و حتی اندام‌های بدن انسان- از جمله شریان‌ها، که در مطالعه حاضر نیز به آن اشاره کردیم- یافت می‌شوند. در حال حاضر، اجتناب کامل از مواجهه با میکروپلاستیک‌ها غیرممکن است، اما راهکارهایی برای کاهش قابل‌توجه میزان مواجهه وجود دارد.»
مرکولا توصیه می‌کند که برای کاهش مواجهه با میکروپلاستیک‌ها به نکات زیر توجه کنیم:
- از گرم کردن غذا در ظروف پلاستیکی خودداری کنید
- به‌جای بطری‌های پلاستیکی از بطری‌های شیشه‌ای یا استیل استفاده کنید
- به‌جای خوراکی‌های فرآوری‌شده و بسته‌بندی‌شده، از مواد غذایی طبیعی و کامل استفاده کنید
