چاقی یکی از مشکلات جهانی است که تأثیرات زیادی بر سلامتی افراد دارد. این مشکل میتواند به مسائل جسمی، بدنی، و روانی منجر شود. چاقی یک بیماری پیشرونده و بازگشتپذیر است، یعنی اگر فرد پس از کاهش وزن دوباره به وزن قبلی خود بازگردد، ممکن است مشکلات دوباره به وجود آید.
چگونه بدانیم چاق هستیم؟
تعریف علمی چاقی بر اساس شاخص توده بدنی (BMI) است. اگر شاخص توده بدنی فرد بالای ۳۰ باشد یا دور کمر در مردان بیش از ۱۰۲ سانتیمتر و در زنان بیش از ۸۸ سانتیمتر باشد، فرد چاق محسوب میشود. اما باید توجه داشت که بیامآی معیاری دقیق نیست و در مواردی مانند افرادی با توده عضلانی بالا یا سنین بالا، ممکن است نتایج دقیقی ارائه ندهد. وبسایتهایی هستند که بیامآی افراد را براساس قد و وزن ارائه میدهند؛ از جمله وب سایت موسسه ملی قلب، ریه و خون آمریکا. در اینجا میتوانید بیامآی خود را محاسبه کنید.
چرا باید چاقی را درمان کرد؟
وبسایت راهنمای غذای کانادا نوشته است که هدف اصلی از درمان چاقی کاهش وزن به میزان معقول برای بهبود سلامت بدن است. کاهش ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن میتواند تأثیر زیادی بر سلامت فرد داشته باشد. هدف دیگر، رسیدن به وزن پایدار و پیشگیری از افزایش وزن مجدد است. همچنین، در افرادی که به بیماریهای وابسته به چاقی مبتلا هستند، درمان باید به کنترل این بیماریها نیز کمک کند.
راهکارهای درمان چاقی چه هستند؟
مقاله «چکیدهای از انتخابهای درمانی» نوشته شارما ایاندی از انجمن داروسازان کانادا راهکارهای درمان چاقی را به دو دسته اصلی تقسیم کرده است: غیر دارویی و دارویی.
راهکارهای غیر دارویی درمان چاقی
رژیم غذایی منظم: یکی از رژیمهای مورد تأیید اداره سلامت کانادا، روش بشقابی است که شامل ۵۰ درصد سبزیجات و میوهها، ۲۵ درصد پروتئینها و ۲۵ درصد کربوهیدراتها است. سبزیجات شامل بروکلی، فلفل دلمهای و میوههایی مانند بلوبری و توتفرنگی هستند. پروتئینها میتوانند شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، لوبیا و گردو باشند و کربوهیدراتها شامل نان، ماکارونی و برنج هستند. همچنین، آب باید به عنوان نوشیدنی اصلی در نظر گرفته شود.
– از خوردن غذا نزدیک به زمان خواب اجتناب کنید: بهتر است چند ساعت قبل از خواب غذا نخوریم تا از تداخل با ترشح هورومون ملاتونین و افزایش وزن جلوگیری کنیم.
– استفاده از ظروف کوچکتر و غذاهای کمکالری: توصیه میشود از ظروف کوچکتر برای غذا خوردن استفاده کرده و از مصرف غذاهای پرانرژی و اسنکها، به ویژه هنگام تماشای تلویزیون، خودداری کنیم.
– کربوهیدراتها باید به میزان متعادل مصرف شوند: باید ۲۵ درصد از بشقاب غذا به کربوهیدراتها اختصاص یابد تا از تخریب بافتهای پروتئینی بدن و اختلال در تعادل مایعات جلوگیری شود.
– رژیم غذایی باید متناسب باشد: رژیم غذایی باید به گونهای باشد که فرد به آن علاقه داشته و قادر به ادامه دادن آن باشد. همچنین، از رژیمهای غذایی بسیار شدید باید پرهیز شود و فعالیت بدنی منظم باید به رژیم غذایی اضافه شود تا به حفظ شادابی و سلامت کمک کند.
راهکارهای دارویی درمان چاقی
–داروهای سرکوبکننده اشتها: این داروها با ایجاد تداخل در مسیر اشتها و سیستم پاداش مغزی، به کاهش اشتها کمک میکنند و باعث کاهش وزن میشوند.
این داروها باعث تداخل در مسیر اشتها و مسیر پاداش مغزی میشوند که به کاهش اشتها کمک میکند.
–داروهای هورمونی: این داروها ممکن است عوارض خاص خود را داشته باشند و برخی از آنها به صورت خوراکی نیز در دسترس هستند. این داروها عمدتا برای درمان دیابت نوع ۲ استفاده میشوند.
–داروهای مهارکننده جذب چربی: این داروها با مهار آنزیمهای دستگاه گوارش، جذب چربی را کاهش میدهند. برای مصرف این داروها، همراهی با ویتامینهای محلول در چربی مانند ویتامین A، E، K و D توصیه میشود، زیرا این داروها ممکن است جذب این ویتامینها را کاهش دهند. عوارض شایع این داروها شامل اسهال و دفع چربی از بدن است. این داروها تنها در صورتی مؤثر خواهند بود که غذایی با محتوای چربی مصرف شود.
داروهای سرکوبکننده اشتها و داروهای هورمونی باید تنها زمانی تجویز شوند که شاخص توده بدنی (BMI) فرد بالای ۳۰ باشد یا در صورتی که BMI بالای ۲۷ باشد و فرد به بیماریهای وابسته به چاقی مبتلا باشد. با این حال، تنها معیار تجویز دارو نیست و شرایط خاص فرد مانند وجود مشکلات سلامتی دیگر نیز باید در نظر گرفته شود.
مصرف داروها به دلیل عوارض احتمالی، باید با تجویز پزشک صورت گیرد.
درمانهای جراحی
برای افرادی که BMI آنها بالای ۴۰ یا بین ۳۵ تا ۴۰ است و به بیماریهای وابسته به چاقی مبتلا هستند، عمل جراحی ممکن است در نظر گرفته شود. با این حال، این گزینه برای افرادی با شرایط خاصی مانند نارساییهای قلبی شدید، بیماریهای پیشرفته ریه، سرطان فعال، سیروز کبدی، بیماریهای التهابی روده مانند بیماری کرون، و وابستگی شدید به مواد مخدر یا الکل توصیه نمیشود.