بلومبرگ در گزارشی آورده است که دورهای پی‌درپی تحریم‌ها علیه شرکت‌ها و نفتکش‌هایی که متهم به همکاری با جمهوری اسلامی هستند، سرانجام جریان صادرات نفت این کشور به چین را کُند کرده است.
بر اساس این گزارش، افزایش هزینه‌ها و ناچار شدن تاجران به استفاده از روش‌های پرخطر برای دور زدن تحریم‌های آمریکا، تجارت نفت جمهوری اسلامی را پیچیده و دشوار کرده است.
به گفته مدیران پالایشگاه‌های خصوصی چین، در هفته‌های اخیر، محموله‌های نفتی با اختلال‌هایی مواجه شده‌اند که بخشی از آن ناشی از ناتوانی برخی فروشندگان در انجام تعهدات خود بوده است. آنها دلیل مشخصی برای این موضوع ارائه نکرده‌اند، اما مشکلات لجستیکی و افزایش هزینه‌ها را عامل این اختلال‌ها می‌دانند.
به گفته بلومبرگ نفتکش‌هایی که تحت تحریم قرار گرفته‌اند، موجب بی‌نظمی بیشتر در روند تحویل محموله‌ها شده است.
چین، که بزرگ‌ترین خریدار نفت جمهوری اسلامی محسوب می‌شود، همواره منبع مالی مهمی برای تهران بوده است. اما آمریکا نیز به طور فزاینده‌ای تلاش کرده تا این جریان را متوقف کند.
با تحریم‌های اخیر که نفتکش‌ها، مالکان، واسطه‌ها و تاجران را هدف قرار داده، اکنون بیش از دو‌سوم از حدود ۱۵۰ نفتکشی که در سال ۲۰۲۴ نفت جمهوری اسلامی را حمل کرده‌اند، در فهرست سیاه آمریکا قرار گرفته‌اند.
چین تحریم‌های یک‌جانبه را به رسمیت نمی‌شناسد و بارها از حق خود برای تجارت با جمهوری اسلامی دفاع کرده است.
با این حال، این تحریم‌ها باعث شده تا بنادر و شرکت‌های کشتیرانی که با خارج از سرزمین اصلی چین ارتباط دارند، در معاملات با شرکت‌ها و نفتکش‌های تحریم شده احتیاط بیشتری به خرج دهند، به‌ویژه که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، وعده اجرای سخت‌گیرانه‌تر تحریم‌ها را داده است.
افزایش هزینه‌های حمل و نقل برای دور زدن تحریم‌ها
هزینه‌های دور زدن تحریم‌های آمریکا به شدت افزایش پیدا کرده است، به طوری که نرخ اجاره یک ابرنفتکش غیرتحریم‌شده برای انتقال نفت جمهوری اسلامی از مالزی به چین در اوایل این ماه بین ۵ تا ۶ میلیون دلار برآورد شده که بالاترین سطح ثبت‌شده تاکنون محسوب می‌شود و نسبت به سال گذشته تا ۵۰ درصد افزایش داشته است.
بر اساس داده‌های شرکت «کپلر»، استفاده از نفتکش‌های کوچک‌تر به جای کشتی‌های بزرگ، که معمولاً مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند، افزایش یافته است. در ماه فوریه، انتقال نفت جمهوری اسلامی در نزدیکی مالزی از یک ابرنفتکش به سه نفتکش متوسط انجام شد که فرآیندی کند و پرهزینه به همراه داشت.
تحلیل‌گران حمل‌ونقل هشدار داده‌اند که با افزایش تعداد کشتی‌های تحریم‌شده، شمار نفتکش‌های در دسترس به شدت کاهش یافته است. این امر یک مانع جدی محسوب می‌شود، زیرا تجارت نفت جمهوری اسلامی به شدت به انتقال کشتی به کشتی در دریا متکی است و به ناوگانی گسترده نیاز دارد.
اعمال تخفیف برای فروش نفت
واسطه‌ها و تاجران معمولاً نفت جمهوری اسلامی را با تخفیف نسبت به قیمت جهانی، مانند قیمت معاملات آتی نفت برنت، به خریداران عرضه می‌کنند. این قیمت شامل ارزش محموله و هزینه‌های اضافی مانند اجاره نفتکش‌ها، انتقال کشتی به کشتی، بیمه و هزینه‌های بندری است.
افزایش ناگهانی هر یک از این هزینه‌ها یا عدم تأمین کشتی‌های مورد نیاز، می‌تواند سود تاجران را از بین ببرد و معامله را غیرقابل‌اجرا کند. هفته گذشته، پیشنهادهای فروش نفت جمهوری اسلامی برای تحویل به چین افزایش یافت و میزان تخفیف نفت ایران در مقایسه با قیمت نفت برنت به ۰.۵ تا ۱ دلار در هر بشکه کاهش یافت، در حالی که هفته قبل این میزان ۱ تا ۱.۵ دلار بود.
ادامه تجارت با وجود تحریم‌ها
هرچند افزایش تنش‌ها در این تجارت به‌معنای توقف یا کاهش خرید نفت جمهوری اسلامی از سوی چین نیست اما از زمان اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی در سال ۲۰۱۸، این تجارت همواره جریان داشته و به روش‌های مختلف تطبیق یافته است.
براساس گزارش بلومبرگ، در ماه گذشته، حجم واردات نفتی جمهوری اسلامی به چین به بالاترین سطح چهار ماه اخیر رسید، که بخشی از آن به دلیل تخلیه محموله‌های معوقه از ماه قبل بود.
در آب‌های نزدیک به مالزی، که مهم‌ترین نقطه تجمع ناوگان مخفی و مرکزی برای تجارت نفت جمهوری اسلامی محسوب می‌شود، تعداد انتقال‌های کشتی به کشتی که بدون ارسال سیگنال‌های شناسایی انجام می‌شوند، افزایش یافته است.
تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهند که در یک روز، هفت انتقال کاملاً «در تاریکی» انجام شده است.
تحلیل‌گران می‌گویند که این اقدامات نشان‌دهنده افزایش احتیاط در میان تاجران است، چرا که واشنگتن بر اجرای تحریم‌ها تأکید بیشتری کرده است.
در عین حال، سیاست «فشار حداکثری» ترامپ می‌تواند منجر به تشدید تحریم‌های ثانویه علیه طرف‌هایی شود که با تهران دادوستد می‌کنند، امری که ممکن است تجارت نفت جمهوری اسلامی را با محدودیت‌های بیشتری مواجه سازد.
به گفته رویترز، دولت ترامپ در حال بررسی طرحی برای متوقف کردن و بازرسی نفتکش‌های جمهوری اسلامی است. اگرچه مشخص نیست که آیا آمریکا و متحدانش توانایی اجرای این سیاست را دارند، اما این اقدام می‌تواند تاجران و واسطه‌های فعال در تجارت با چین را نگران کند.
رسانه‌های وابسته به حکومت ادعا می‌کنند که آمریکا برای نفتکش‌های حامل نفت جمهوری اسلامی مزاحمت ایجاد کرده است. آنها تأکید کردند که در صورت وقوع چنین اقدامی در تنگه مالاکا یا هر نقطه دیگر، جمهوری اسلامی نیز توانایی دارد که عبور نفتکش‌های حامل نفت به مقصد آمریکا را در خلیج فارس و تنگه هرمز با چالش مواجه کند.
