نویسنده: ویجای جایاراج
تأثیر چرخش اساسیِ دونالد جی. ترامپ در حوزه سیاست‌های انرژی در آن‌سوی مرزهای آمریکا محسوس خواهد بود. خروج او از توافق پاریس، افزایش صادرات نفت و گاز آمریکا، لغو قرارداد جدید سبز و لغو چشم‌انداز تعرفه‌های کربن، برای کشورهای در حال توسعه که با کمبود مزمن انرژی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، نجات‌بخش است.
وقتی آمریکا تغییر موضع می‌دهد، دیگر کشورها نیز در مواضع خود بازنگری می‌کنند. تغییر سیاست‌های انرژی در هیچ‌کجای دنیا به اندازه کشورهای در حال توسعه مورد استقبال قرار نمی‌گیرد؛ کشورهایی که نیاز فزاینده آن‌ها به انرژی با فشار اربابان اقلیمی غرب برای پذیرش توافقِ ضد رشد، ضد انسانی و ویران‌شهریِ پاریس در تضاد است.
بسیاری از کشورهای در حال توسعه نسبت به محدودیت‌های دستور کار اقلیمی در قبال رشد اقتصادی خود ابراز ناامیدی کرده‌اند. برای نمونه، هند و چین همواره گفته‌اند که برای تأمین انرژی داخلی خود باید انعطاف به خرج دهند و تأکید کرده‌اند که دسترسی به سوخت‌های فسیلی مقرون‌به‌صرفه لازمه رهایی میلیون‌ها نفر از چنگال فقر است.
به همین ترتیب، کشورهای آفریقایی گفته‌اند که استفاده از منابع طبیعی، از جمله زغال‌سنگ، نفت و گاز طبیعی، در روند توسعه برای رفع نیازهای اساسی مردم در اولویت قرار دارد.
نیجریه را در نظر بگیرید. این کشور ضمن برخورداری از ذخایر هنگفت گاز طبیعی با فشارهای بین‌المللی در قبال محدود کردن مصرف هیدروکربن و نیاز فوری به تأمین برق برای جمعیت روبه‌رشد خود مواجه شده است. بازارهای مالی بین‌المللی که علاقه بیشتری به سوخت‌های فسیلی دارند، سرعت برنامه‌های نیجریه را برای درآمدزایی از منابع گاز طبیعی و توسعه ظرفیت تولید برق کشور افزایش می‌دهند.
یمی اوسین باجو، معاون سابق رئیس‌جمهور نیجریه، گفت: «آفریقایی‌ها در خانه‌های خود به چیزی بیش از برق احتیاج دارند. ما خواهان انرژی فراوان در مقیاسی گسترده هستیم تا بتوانیم فرصت‌های شغلی صنعتی و تجاری خلق کنیم. ما برای مشارکت کامل در اقتصاد جهانی به نیروی کار قابل اطمینان و کم‌هزینه نیاز داریم.»
تبعات جهانی گسترش بخش انرژی آمریکا
یکی از مهم‌ترین پیامدهای سیاست‌های انرژی ترامپ، افزایش قابل پیش‌بینی صادرات گاز طبیعی مایع (ال‌ان‌جی) است که به ازسرگیری روند بررسی مجوز پروژه‌های جدید ال‌ان‌جی خواهد انجامید که زمانی به دستور جو بایدن، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، متوقف شدند.
این امر برای کشورهای در حال توسعه به منزله دستیابی به یک انرژی مطمئن با قیمت رقابتی است که با انرژی متناوب پروژه‌های خورشیدی و بادی که مؤسسات مالی اقلیمی به آن‌ها علاقه‌مند هستند در تضاد است.
کمبود انرژی در بسیاری از مناطق آفریقای جنوب صحرا، آسیای جنوبی و آمریکای لاتین همچنان مانعی بزرگ است. براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، حدود ۸۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان به برق دسترسی ندارند و ۳ میلیارد نفر برای پخت‌و‌پز به سوخت متکی هستند.
ترامپ با آغاز روند افزایش عرضه جهانی ال‌ان‌جی، راهی پیش پای این کشورها گذاشته تا از یک گاز طبیعی پاکیزه‌تر استفاده کنند. مزایای گاز طبیعی مایع شامل کاهش جنگل‌زدایی، کاهش آلودگی هوا و رشد اقتصادی بیشتر هستند.
هند پیش‌تر در پایانه‌های ال‌ان‌جی آمریکا سرمایه‌گذاری کرده و با توجه به افزایش تقاضای جمعیت ۱.۴ میلیاردی خود نسبت به افزایش واردات اقدام خواهد کرد.
از این گذشته، افزایش عرضه ال‌ان‌جی باعث تثبیت ذخایر جهانی و کاهش آسیب‌پذیری کشورهای واردکننده در مواجهه با موانع ژئوپلیتیکی خواهد شد. فراوان بودن انرژی، پیش‌نیازِ ثبات و رفاه است؛ حقیقتی که کشورهای در حال توسعه به خوبی به آن واقف هستند و اقلیمی‌ها آن را کم‌اهمیت تلقی می‌کنند.
لغو تعرفه کربن: غنیمت اقتصادهای در حال توسعه
بسیاری از کارشناسان تعرفه‌های پیشنهادی ترامپ در قبال واردات را به باد انتقاد می‌گیرند، اما نمی‌دانند، یا دست‌کم قبول نمی‌کنند که بسیاری از کشورهای در حال توسعه خوشحال هستند که تعرفه‌های کربن مرتبط با دستور کار اقلیمی جایی در برنامه مالیاتی ترامپ ندارند.
تعرفه‌های کربن که عزیز دلِ اقلیمی‌های هردو سوی اقیانوس اطلس هستند، برای جریمه کردن تولیدکنندگان- و البته مصرف‌کنندگان- کالاهای کربن‌زا طراحی شده‌اند. با این‌حال، تعرفه‌ها برای کشورهای در حال توسعه مثل یک مالیات ثابت عمل می‌کنند. این درحالی است که بسیاری از آن‌ها فاقد ابزارهای مالی و فناوری لازم برای کربن‌زدایی از صنایع خود هستند.
در کشورهایی مانند هند که وزیر امور خارجه آن- اس. جایشانکار- می‌گوید رشد اقتصادی باید به اهداف سختگیرانه اقلیمی ترجیح داده شود، آینده بدون مالیات کربن فرصتی به‌غایت واجب است. این امر شرایط عادلانه‌ای را رقم می‌زند و به اقتصادهای در حال توسعه اجازه می‌دهد که فارغ از فشار نامتناسبِ کاهش اجباری انتشار گازهای گلخانه‌ای در بازارهای جهانی با دیگران رقابت کنند. بله، ترامپ تعرفه‌های دیگری را هم در نظر گرفته است، اما آن تعرفه‌ها از طریق دیپلماسی قابل حل هستند.
سوخت‌های فسیلی همچنان بالغ بر ۸۰ درصد از انرژی اولیه مصرفی جهان را تشکیل می‌دهند. کشورهایی مانند چین، هند و اندونزی زیرساخت‌های تولید، واردات و استفاده از هیدروکربن‌ها را به‌رغم تعهدی که در قبال اهداف غیرممکنِ اقلیمی دارند گسترش می‌دهند.
با توجه به اقدام جسورانه ترامپ، این کشورها دیگر نیازی ندارند که خود را در پسِ تعهدات اقلیمی پنهان کنند.
مخالفت ترامپ با اصول اقلیمی با خواسته‌های کشورهای در حال توسعه که درصددِ تضمین امنیت انرژی و فائق آمدن بر کمبودها هستند، مطابقت دارد. انتظار می‌رود که این کشورها دل و جرأت بیشتری پیدا کرده و راهبردهای انرژی مورد نظرشان را آشکارا دنبال کنند و به شکل داوطلبانه از توافق پاریس خارج شوند.
دیدگاه ارائه‌شده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکس‌کننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
درباره نویسنده: ویجای جایاراج از پژوهشگران ائتلاف کربن‌دی‌اکسید در آرلینگتون در ایالت ویرجینیای آمریکا است. او در دانشگاه ایست آنگلیای بریتانیا در رشته علوم زیست‌محیطی کارشناسی ارشد گرفته و در هند سکونت دارد.
