براساس یک مطالعه جدید در استرالیا، واژینوز باکتریایی که سالانه میلیونها زن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، درواقع نوعی عفونت مقاربتی است.
این تحقیق که در روز ۵ مارس در ژورنال پزشکی نیوانگلند انتشار یافت، نشان می‌دهد که درمان هم‌زمان هردو شریک جنسی- نه فقط شریک خانم- نرخ عود دوباره عفونت را تقریباً به نصف می‌رساند.
رویکرد جدید که براساس دهه‌ها تحقیق شکل گرفته است، از تغییری شگرف در مواجهه با واژینوز باکتریایی و شیوه درمان آن حکایت دارد و گزینه‌های جدیدی را پیش پای خانم‌هایی می‌گذارد که تحت تأثیر علائم مرسوم واژینوز باکتریایی اعم از ترشح، خارش و التهاب و همچنین خطرات حاد مانند ناباروری، زایمان زودرس و مرگ نوزاد قرار دارند.
کاتریونا بردشاو، متخصص بالینی و پژوهشگر اصلی مطالعه حاضر، به اپک تایمز گفت: «ما ثابت کردیم که عفونت مجدد در اکثر شرکای جنسی عاملِ عود دوباره بیماری بوده است.»
واژینوز باکتریایی از دیرباز به اختلال در میکروبیوم واژن نسبت داده شده است. از هر سه زن یک نفر در سطح جهان به واژینوز باکتریایی مبتلا می‌شود.
در یک واژن سالم، باکتری لاکتوباسیلوس در برابر عفونت‌ها ایستادگی کرده و از بارداری سالم حمایت می‌کند. اما اگر فرد دچار واژینوز باکتریایی باشد، ترکیبی از میکروب‌های مضر از جمله باکتری‌های گاردنرلا، آتوپوبیوم و موبیلونکوس جایگزین این باکتری مفید می‌شوند.
لنکا وودسترسیل، محقق ارشد این مطالعه، به اپک تایمز گفت که درمان واژینوز باکتریایی به‌عنوان عارضه عدم تعادل واژینال- که در آن برخلاف بیماری‌های مقاربتی که هردو طرف تحت درمان قرار می‌گیرند، فقط خانم‌ها با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند- همان دلیلی است که باعث می‌شود بیماریِ بالغ بر نیمی از خانم‌ها طی مدت سه ماه عود کند.
او گفت: «اگر به برقراری رابطه جنسی با شریک آلوده خود ادامه دهید، به احتمال زیاد دوباره مبتلا خواهید شد.»
درمان شریک جنسی
به گفته بردشاو، در کارآزمایی تصادفی و کنترل‌شده‌ای که با حضور ۱۶۴ زوج تک‌همسر و دگرجنس‌گرا انجام گرفت، محققان دریافتند که درمان هردو طرف نرخ عود واژینوز باکتریایی را تقریباً به نصف می‌رساند که نشان می‌دهد «راهبردی بسیار ساده و مؤثر» برای رفع این عارضه ماندگار است.
خانم‌هایی که شرکای جنسی آن‌ها یک هفته از آنتی‌بیوتیک خوراکی مترونیدازول و کرم موضعی کلیندامایسین- جهت استعمال در ناحیه تناسلی آقایان- استفاده کردند، در مقایسه با ۶۳ درصد از نفرات گروه کنترل که فقط خانم‌های آن تحت درمان بودند، نرخ عود ۳۵ درصدی داشتند.
داوطلبان به دلیل شانس بالایی که به لحاظ عود واژینوز باکتریایی داشتند انتخاب شده بودند. ۸۷ درصد از خانم‌ها سابقه عود واژینوز باکتریایی را داشتند و ۸۰ درصد از آقایان ختنه نکرده بودند؛ امری که به دلیل انباشت باکتری باعث افزایش خطر انتقال واژینوز باکتریایی می‌شود.
محققان افزودند: «یک‌سوم از خانم‌ها از دستگاه کنترل بارداری درون‌زهدانی (آی‌یو‌دی) استفاده کرده بودند که بستر لازم را برای انباشت باکتری‌ها فراهم کرده و عفونت را پایدارتر و درمان آن را دشوارتر می‌کند.»
داوطلبانی که تحت درمان قرار گرفتند، درمان نشدند. عفونت در کسانی که آی‌یو‌دی داشتند- به‌ویژه کسانی که آی‌یو‌دی مسی داشتند- ماندگاری بیشتری داشت و این افراد پس از درمان همچنان عفونت داشتند. استفاده از آی‌یو‌دی همچنین با افزایش نرخ عود واژینوز باکتریایی ارتباط مستقیم دارد.
چارچوب‌بندی دوباره شواهد
وودسترسیل و بردشاو بیش از ۱۵ سال به بررسی علل واژینوز باکتریایی پرداختند. آن‌ها در تحقیقات خود به شواهد مجاب‌کننده‌ای دست یافتند که می‌توان به‌موجب آن‌ها واژینوز باکتریایی را به‌عنوان یک بیماری مقاربتی در نظر گرفت؛ نتیجه‌ای که مطالعات اپیدمیولوژیک و تحقیقات مولکولی از آن پشتیبانی می‌کنند.
تحقیقات قبلی آن‌ها حاکی از این است که واژینوز باکتریایی در خانم‌هایی که هرگز رابطه جنسی نداشته‌اند نادر است و عود این بیماری معمولاً به داشتن شرکای جنسی مختلف نسبت داده می‌شود. به گفته وودسترسیل، که معاون گروه میکروبیوتای تناسلی و مایکوپلاسما در مرکز سلامت جنسی ملبورن است، شواهد اپیدمیولوژیک نشان می‌دهند که اولین تجربه ابتلا به عفونت واژینوز باکتریایی اغلب به داشتن یک شریک جنسی جدید مربوط می‌شود.
توسعه فناوری مولکولی از این نظریه حمایت می‌کند و نشان می‌دهد که باکتری‌های دخیل در واژینوز باکتریایی روی پوست آلت تناسلی و مجرای ادرار آقایان نیز وجود دارند. این امر توضیح می‌دهد که چرا باکتری‌های دخیل در واژینوز باکتریایی بین شرکای جنسی انتقال پیدا می‌کنند و باعث افزایش نرخ عود بیماری پس از درمان می‌شوند.
به گفته بردشاو، با توجه ارتباط واژینوز باکتریایی با فعالیت‌های جنسی از جمله تغییر شریک جنسی و استفاده پراکنده از کاندوم، بسیاری از پزشکان واژینوز باکتریایی را به‌عنوان یک بیماری مقاربتی در نظر می‌گیرند. واژینوز باکتریایی اغلب طی چند روز تا چند هفته پس از تماس جنسی رخ می‌دهد و از نظر زمان‌بندی مشابه دیگر بیماری‌های مقاربتی است.
بردشاو می‌گوید: «خانم‌هایی را ویزیت می‌کردم که می‌گفتند یک عمر عفونت داشتند، اما همین‌که از دوست‌پسرشان جدا شدند، دیگر واژینوز باکتریایی نداشتند. با این‌حال، به محض این‌که به همدیگر رجوع کردند، خانم دوباره دچار عفونت شد.»
بازنگری در مطالعات قدیمی
مطالعات قبلی این نظریه را زیر سؤال می‌برند. یکی از این مطالعات با حضور دختران نوجوان انجام گرفت که برخی از آن‌ها تا آن موقع رابطه جنسی نداشتند اما بعضاً از واژینوز باکتریایی رنج می‌بردند. این مطالعه باعث شد که تصور شود واژینوز باکتریایی از طریق رابطه جنسی منتقل نمی‌شود.
بردشاو گفت که نتایج این مطالعه ممکن است سوگیری داشته باشند، به‌ویژه از این نظر که براساس مصاحبه‌های حضوری با دختران ۱۶ ساله به دست آمده‌اند. او احتمال می‌دهد که جنسیت مصاحبه‌کننده- مردانی که متخصص زنان هستند- می‌تواند تمایل دختران را به گزارش فعالیت‌های جنسی خود کاهش دهد.
بردشاو با استفاده از پرسشنامه‌های ناشناس و نمونه‌های گردآوری‌شده از دانشجویان دست به مطالعه زد. نتایج از یک الگوی واضح حکایت داشتند: خانم‌هایی که فعالیت جنسی نداشتند، واژینوز باکتریایی نداشتند. افرادی که رابطه جنسی بدون دخول داشتند، اندکی دچار عفونت بودند و افرادی هم که رابطه جنسی همراه با دخول داشتند، نرخ بالاتری در ابتلا به واژینوز باکتریایی داشتند.
در تحقیقات قبلی که با درمان شرکای مرد انجام گرفت، خبری از بهبودی خانم‌ها نبود. با این‌حال، بردشاو گفت که طراحی این مطالعه محدودیت‌هایی دارد که از جمله می‌توان به عدم استفاده از ترکیب آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی و موضعی برای پاکسازی کامل باکتری‌های واژینوز در آقایان و به‌ویژه باکتری‌های روی پوست آلت تناسلی آن‌ها اشاره کرد.
تحلیل وودسترسیل از تحقیقات جدید خود نشان می‌دهد که اگر آقایان به درمان خود پایبند نباشند، نرخ عود در خانم‌ها افزایش می‌یابد. اگر آقایان دستورالعمل درمانی را دنبال کنند، عود واژینوز باکتریایی در خانم‌ها کمترین احتمال ممکن را خواهد داشت.
سختی‌های درمان
واژینوز باکتریایی یک بیماری چالش‌برانگیز است، زیرا دانشمندان هنوز به علت اصلی آن پی نبرده‌اند. وقتی میکروبیوم واژن مختل می‌شود، چندین باکتری مضر شروع به رشد می‌کنند که اغلب به تشکیل زیست‌لایه منجر می‌شود؛ شبکه محافظی که باکتری‌ها را در برابر دارو مصون نگه‌می‌دارد. میکروبیوم ممکن است حتی پس از درمان نیز به‌طور کامل بهبود نیابد که واژن را در برابر عود عفونت آسیب‌پذیر می‌کند.
برخی از خانم‌ها ممکن است واکنش کمتری نسبت به درمان نشان دهند. خانم‌هایی که آی‌یو‌دی مسی دارند، به لحاظ عود واژینوز باکتریایی در معرض خطر بیشتری هستند.
درمان‌های کمکی مانند پروبیوتیک‌ها از میکروبیوم روده حمایت می‌کنند، اما شواهد چندانی وجود ندارد که مؤید تأثیر مفید پروبیوتیک‌ها بر میکروبیوم واژن باشد. با این‌حال، نتایج یک پروبیوتیک خاص به نام «لاکتین-وی»- یکی از گونه‌های لاکتوباسیلوس واژینال- نویدبخش است.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ با حضور ۲۲۸ خانم انجام گرفت که نتایج آن در ژورنال پزشکی نیوانگلند انتشار یافته است. براساس این مطالعه، خانم‌های آفریقایی که ۱۲ هفته «لاکتین-وی» و یک هفته آنتی‌بیوتیک خوراکی مترونیدازول مصرف کردند، با کاهش ۳۰ درصدی نرخ عود واژینوز باکتریایی مواجه شدند.
با این‌حال، وودسترسیل و بردشاو معتقدند که عود عفونت در بیشتر موارد به دلیل داشتن شریک جنسی آلوده رخ می‌دهد. وودسترسیل می‌گوید: «عامل خارجی هنوز سر جای خود حاضر است و رابطه جنسی می‌تواند تعادل را برهم بزند.» وودسترسیل بر اهمیت درمان هردو طرف تأکید دارد که به مصرف آنتی‌بیوتیک محدود نمی‌شود و استعمال کرم‌های موضعی در آقایان را نیز می‌طلبد. آقایانی که خودشان را درمان نکرده‌اند و همچنان حامل باکتری‌های دخیل در واژینوز هستند، موجب عود عفونت در خانم‌ها می‌شوند.
وودسترسیل گفت: «یافته‌های جدید موجب به‌روزرسانی دستورالعمل‌های بهداشت جهانی می‌شوند که استفاده از کاندوم برای کمک به جلوگیری از ابتلا به واژینوز باکتریایی و عود این بیماری را نیز شامل می‌شود.»
