احتمال دارد دانشمندان راه مقابله با بیماری‌های لختگی خون را از یکی از دور از انتظارترین منابع طبیعت، یعنی خرس‌ها، یافته باشند.
اگر مجبور به نشستن در پروازهای طولانی‌مدت شده باشید، حتماً هشدارهای پزشکی را می‌دانید که ساعت‌ها بی‌حرکت نشستن می‌تواند باعث لختگی خون در پاها و ریه‌ها شود. این هشدارها از این واقعیت می‌آیند که کسانی‌که در اثر آسیب یا بیماری مجبور به بی‌حرکتی شدید هستند، در معرض خطر بیماری بالقوه کشنده‌ای به نام ترومبوآمبولی وریدی (VTE) قرار دارند.
اما خرس‌ها در طول خواب زمستانی خود که هر سال چندین ماه بی‌حرکت باقی می‌مانند، از چنین مشکلی رنج نمی‌برند.
این مسئله توجه توبیاس پتزولد و مانوئلا تینل، متخصصان قلب و عروق دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ در آلمان را به خود جلب کرد که می‌خواستند ببینند چه چیز مانع لختگی خطرناک خون در میان خرس‌ها می‌شود.
این محققان آزمایشی را در طی دو زمستان انجام دادند و مسافتی را در میان برف‌ها پیاده می‌رفتند تا از ۱۳ خرس قهوه‌ای خفته نمونه خون بگیرند که قلاده موقعیت‌یاب بر گردن داشتند. آنها خرس‌ها را از حفره خود بیرون می‌آوردند و پس از اتمام کار به لانه خود بازمی‌گردادند که به ادامه خواب زمستانی خود برسند.
در طی تابستان‌های بعد، همان خرس‌ها را ردیابی کردند و از آنها نمونه‌های خون بیشتری گرفتند تا مشخص شود آیا تفاوتی در ترکیبات خونی آنان در مقایسه با نمونه‌های زمستان وجود دارد یا خیر.
پتزولد، تینل و همکارانشان دریافتند در طول تابستان، مقدار زیادی از پروتئین خاصی به نام اچ‌اس‌پی۴۷ (HSP47) در خون خرس‌ها وجود دارد که مقدار آن در فصل زمستان تقریباً صفر است.
اچ‌اس‌پی۴۷ چیست؟
اچ‌اس‌پی۴۷ که مخفف «پروتئین شوک حرارتی ۴۷» است، معمولاً در سلول‌های استخوان یا غضروف یافت می‌شود که بافت همبند بدن هستند.
در پلاکت‌ها که بخش‌های سلولی کوچک و بی‌رنگی هستند که در خون گردش می‌کنند نیز یافت می‌شود. به کلاژن می‌چسبند و به پیوند پلاکت‌ها کمک می‌کنند.
علاوه بر آن، پلاکت‌ها با تشخیص رگ‌های خونی آسیب‌دیده، لخته‌های خونی تشکیل می‌دهند که در هنگام واکنش بدن به بریدگی یا دیگر آسیب‌ها، به بهبودی کمک می‌کند. با این وجود؛ زمانی‌که توده‌ای از پلاکت‌ها جریان خون به ریه‌ها را مسدود کند، خطرناک است.
پس از این کشف، محققان برای اطمینان از این‌که پروتئین اچ‌اس‌پی۴۷ با لخته نشدن خون خرس‌ها در ارتباط است، آزمایش‌هایی را روی موش‌ها انجام دادند و متوجه شدند آن‌هایی که فاقد این پروتئین بودند در مقایسه با سایرین که اچ‌اس‌پی۴۷ داشتند، لخته‌های خون و سطح التهاب کمتری داشتند.
نتایج مشابهی نیز در خوک‌هایی تازه زایمان‌کرده مشاهده شد که باید به مدت ۲۸ روز بی‌حرکت می‌ماندند تا بچه‌های خود را تغذیه کنند. سطح پروتئین آنان در مقایسه با خوک‌های غیرشیرده پایین‌تر بود.
در انسان‌ها نیز نتایج مشابهی به دست آمد، کسانی‌که به دلیل آسیب نخاعی دچار بی‌حرکتی طولانی‌مدت می‌شوند، سطوح پایین اچ‌اس‌پی۴۷ دارند و هیچ نشانه‌ای از لختگی ناشی از التهاب نشان نمی‌دهند.
«گام بزرگ رو به جلو»
تینن ایلز، زیست‌شناس محاسباتی دانشگاه مینه‌سوتا، در مصاحبه با ساینس‌نیوز، این مطالعه را «گام بزرگ رو به جلو» توصیف کرد.
ایلز که نقشی در این تحقیق نداشت، می‌گوید این مطالعه دانشمندان زمینه‌های مختلفی مانند زیست‌شناسان حیات وحش و متخصصان مراقبت‌های بهداشتی و درمانی را گرد هم آورد تا نشان دهد چگونه حیوانات برای ممانعت از لختکی خون ناشی از بی‌حرکتی، به سازگاری دست یافته‌اند.
ایلز می‌گوید، این بدان معنی است که محققان اکنون نقشه راهی برای تقلید از راه‌کارهای طبیعت در داروها دارند.
پتزولد، محقق ارشد، در مصاحبه با ساینس‌نیوز گفت یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهند که اکنون محققان می‌توانند به دنبال داروهای بالقوه‌ای باشند که از تعامل اچ‌اس‌پی۴۷ با پروتئین‌ها یا سلول‌های ایمنی که منجر به لختگی می‌شوند، ممانعت کنند.
