براساس یک مطالعه جدید، داروهای آلزایمر باعث افزایش نوعی پروتئین آمیلوئید می‌شوند.
به مدت بیش از ۳۰ سال تصور می‌شد که انباشت پروتئین‌های آمیلوئید بتا باعث بیماری آلزایمر می‌شود. با این‌حال، یک مطالعه جدید این نظریه را به چالش کشیده و شناخت ما از این بیماری را دستخوش تغییر کرده است.
این مطالعه جدید نشان می‌دهد که پروتئین آمیلوئید بتای Aβ۴۲ که در بیماری آلزایمر روی هم انباشته می‌شوند، ممکن است درعمل از زوال شناختی جلوگیری کند.
براساس این مطالعه که ۲۴ کارآزمایی بالینی روی ۱۰ داروی آلزایمر در آن بررسی شده، داروهایی که سطح Aβ۴۲ را به دنبال درمان افزایش می‌دهند، با کند شدن روند اختلال و زوال شناختی ارتباط مستقیم دارند.
دکتر آلبرتو اسپای، استاد نورولوژی کالج پزشکی دانشگاه سینسیناتی و نویسنده ارشد مطالعه، به اپک تایمز گفت Aβ۴۲ یک پروتئین طبیعی است که در کل مغز یافت می‌شود اما سطح آن در افرادی که زوال شناختی دارند کاهش می‌یابد.
اسپای گفت Aβ۴۲ موجود در مایعات مغزی با Aβ۴۲ که در پلاک‌های آمیلوئید انباشته می‌شود، تفاوت دارد.
داروهای مؤثر آلزایمر از جمله آنتی‌بادی‌های منوکلونال که به تازگی مورد تأیید قرار گرفته‌اند، سطح Aβ۴۲ را در مایعات مغزی افزایش می‌دهند.
داروها باعث افزایش پروتئین آمیلوئید می‌شوند
براساس یافته‌های نویسندگان مطالعه، داروهای بیماری آلزایمر که سرعت زوال شناختی را کند می‌کنند، همگی باعث افزایش سطح Aβ۴۲ در مایعات مغزی می‌شوند.
اسپای گفت: «Aβ۴۲ یک پروتئین طبیعی است و زمانی که پروتئین‌های Aβ۴۲ روی هم انباشته می‌شوند، آمیلوئید شکل می‌گیرد.»
جدا از Aβ۴۲، پروتئین‌های آمیلوئید و عناصر دیگری نیز می‌توانند روی هم انباشته شوند و در بیماران آلزایمری پلاک‌های آمیلوئیدی تشکیل دهند. وقتی پروتئین‌های Aβ۴۲ به هم می‌چسبند و پلاک‌ها را تشکیل می‌دهند، دیگر کارکردی ندارند.
نویسندگان داده‌های بالینی آنتی‌بادی‌های منوکلونال را که اخیراً برای درمان بیماری آلزایمر به تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا رسیده ارزیابی کردند. این آنتی‌بادی‌ها با تجزیه پلاک‌های آمیلوئید در مغز عمل می‌کنند.
این مطالعه بر روی داروهایی مانند لکانمب و دونانِماب متمرکز بود که کارآزمایی‌های بالینی نشان دادند باعث کاهش سرعت زوال شناختی می‌شوند. با این‌حال، هردو دارو با خطرات جدی سلامتی همراه هستند و می‌توانند احتمال تورم و خونریزی مغزی را افزایش دهند.
نویسندگان همچنین داده‌های بالینی داروهایی را که هنوز به تأیید نرسیده‌اند ارزیابی کردند.
بررسی‌های آن‌ها نشان داد که این داروها پلاک‌های آمیلوئید را کاهش و Aβ۴۲ محلول در مایعات مغزی-نخاعی را افزایش می‌دهند که باعث کاهش سرعت زوال شناختی می‌شود.
به گفته محققان، دلیل این‌که آنتی‌بادی‌های منوکلونال که برای تجزیه پلاک‌های آمیلوئید در مغز طراحی شده‌اند سطح Aβ۴۲ را در مایعات مغزی افزایش می‌دهند، مشخص نیست.
اسپای گفت که درمان‌های آتی باید روی افزایش سطح Aβ۴۲ متمرکز باشند. کاهش آمیلوئید به تنهایی ممکن است نفعی به حال بیماران نداشته باشد و به دلیل افزایش تورم و خونریزی مغزی بسیار سمی عمل کند.
مطالعات قبلی نشان داده‌اند که کاهش سطح Aβ۴۲ در مایعات مغزی-نخاعی با زوال شناختی ارتباط مستقیم دارد.
اسپای در یک بیانیه مطبوعاتی گفت: «پلاک‌های آمیلوئید باعث شیوع آلزایمر نمی‌شوند، اما اگر مغز در هنگام دفاع در برابر عفونت‌ها، سموم یا تغییرات زیستی بیش از حد لازم پلاک‌های آمیلوئید ایجاد کند، نمی‌تواند به اندازه کافی Aβ۴۲ تولید کند که باعث می‌شود مقدار این پروتئین به حد بحرانی برسد. در چنین شرایطی است که علائم زوال عقل ظاهر می‌شوند.»
نویسندگان به مطالعه سال ۲۰۱۹ با حضور بیش از ۵ هزار نفر استناد کردند که نشان داد ۸۰ درصد از افرادی که در مغزشان پلاک‌های آمیلوئید داشتند، از عملکرد شناختی نرمالی برخوردار بودند.
اسپای به دلیل دریافت دستمزد بابت همکاری با دیگر شرکت‌های دارویی که داروهای پارکینسون و دیگر بیماری‌های غیرآلزایمری را تولید می‌کنند، از وجود تعارض منافع خبر داد.
جایگزینی برای فرضیه آمیلوئید؟
اسپای گفت: «این یافته‌ها جایگزین فرضیه آمیلوئید می‌شوند، زیرا نشان می‌دهند که Aβ۴۲ ارتباط بیشتری با سلامت مغزی دارد و کاهش آن با شروع زوال عقل همراه است.»
در مطالعه قبلی در سال ۲۰۲۲ که اسپای مدیریت آن را برعهده داشت، یافته‌ها نشان دادند که سطح Aβ۴۲ در ستون فقرات و مایعات مغزی با توانایی‌های شناختی ارتباط مستقیم دارد.
اسپای می‌گوید برخی از محققان فرضیه آمیلوئید را به چالش کشیده‌اند اما مطالعات چندانی به‌طور مشخص با هدف ارائه مزایای افزایش Aβ۴۲ انجام نگرفته است، زیرا انجام این کار باعث می‌شود که شناخت ما از بیماری آلزایمر که براساس فرضیه آمیلوئید شکل گرفته به چالش کشیده شود.
فردریک منفردسون، دانشیار علوم اعصاب انتقالی در مؤسسه عصب‌شناسی بارو، که نقشی در این مطالعه نداشت، به اپک تایمز گفت: «پاتولوژی آمیلوئید که معمولاً با بیماری آلزایمر ارتباط مستقیم دارد، ممکن است سمی نبوده یا ارتباطی با بیماری نداشته باشد.»
منفردسون می‌گوید صرف‌نظر از وجود آمیلوئید در بیماری، یک جایگزین قابل قبول برای فرضیه سمی بودن آمیلوئید این است که بگوییم عدم تبدیل Aβ۴۲ به پلاک و در نتیجه تضعیف عملکرد آن است که باعث شیوع بیماری می‌شود.»
او به یک مطالعه حیوانی در سال ۲۰۲۲ اشاره کرد که نشان داد موش‌هایی که در مغزشان Aβ۴۲ محلول داشتند، عملکرد شناختی بهتری از خود نشان می‌دادند.
به گفته او، از آن‌جا که پروتئین‌های Aβ۴۲ در مغز روی هم انباشته می‌شوند تا آمیلوئید تشکیل دهند، ممکن است با از دست رفتن این پروتئین و تنزل کارایی آن مواجه شویم و که درعمل نقش بسزایی در بروز علائم و پیشرفت بیماری دارد.
