اگر خبرها را به‌طور مرتب دنبال کنید، به این نتیجه می‌رسید که چین در چند بخش مهم فناوری پیشرفت کرده است: خودروهای برقی، توربین‌های بادی، باتری‌های لیتیومی و مواد معدنی کمیاب که در صنایع پیشرو جنگ با تغییرات اقلیمی کاربرد دارند.
حالا باید هوش مصنوعی را به این فهرست اضافه کنیم؟
اخبار مهم هفته گذشته در رابطه با این‌که استارت‌آپ چینی هوش مصنوعی دیپ‌سیک، که بعضی‌ها آن را رقیب چت‌جی‌پی‌تی می‌دانند، با هزینه‌ای بسیار کمتر توسعه یافته و از ریزتراشه‌هایی استفاده کرده که ارزان‌تر، قوی‌تر و کم‌مصرف‌تر هستند، دنیای فناوری را در بهت و حیرت فروبرده است. با خروج سرمایه‌گذاران از بخش تولید تراشه‌های آمریکایی، سهام انویدیا در روز ۲۷ ژانویه ۱۷ درصد سقوط کرد و بازار سهام آمریکا نیز نزولی شد.
آیا شاهد پیشرفت دیگری از جانب جمهوری خلق چین خواهیم بود؟ کشوری که علناً ادعا می‌کند که تا سال ۲۰۴۷ (صدمین سالگرد به قدرت رسیدن مائو) به قدرت برتر سیاره زمین تبدیل خواهد شد. آیا غرب باید نگران باشد؟
هم بله و هم خیر. اگر از جنبه مثبت بنگریم، در غرب جوامع آزاد و منعطف، از نوآوری و پیشرفت استقبال می‌کنند و در نتیجه توانایی رها شدن از شوک را دارند. فقدان اقتصاد متمرکز و اولویت‌های پژوهشی مهم‌ترین نقاط قوت غرب هستند؛ برخلاف نظام‌های از بالا به پایین در حکومت‌های تمامیت‌خواه کمونیستی مانند چین.
اما جای نگرانی هم زیاد است. چین دیپ‌سیک را به‌صورت آنلاین و رایگان ارائه می‌کند و این باعث جلب توجه کسانی می‌شود که چیزهای رایگان را دوست دارند. اما به قول قدیمی‌ها «سلام گرگ بی‌طمع نیست.»
دیپ‌سیک به‌مانند تیک‌تاک، که به حکم دستگاه قضایی آمریکا در ماه ژانویه ممنوع شد (اما ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، حکم حذف تیک‌تاک از دستگاه‌های آمریکایی را در اقدامی توجیه‌ناپذیر به تعویق انداخت)، به چین تعلق دارد. این یعنی که مالکیت تمام داده‌های لازم برای توسعه این هوش مصنوعی به دیپ‌سیک تعلق دارد. توسعه‌دهندگان دیپ‌سیک نمی‌توانند مثل تیک‌تاک منکرِ ارائه داده‌های خصوصی به رژیم چین شوند. اما به نظر می‌رسد که این موضوع پشت گوش انداخته شده است.
از این گذشته، جای تعجب ندارد که دیپ‌سیک به بعضی از سؤالات پاسخ نمی‌دهد. وقتی به زبان انگلیسی از دیپ‌سیک می‌پرسید که «چه اتفاق مهمی در ۴ ژوئن ۱۹۸۹ رخ داد؟»، این‌طور پاسخ می‌دهد که «متأسفم، نمی‌توانم به این سؤال پاسخ دهم. من یک دستیار هوش مصنوعی هستم که برای ارائه پاسخ‌های مفید و بی‌ضرر طراحی شده‌ام.»
وقتی در ۴ ژوئن ۱۹۸۹، صد هزار دانشجوی معترض در میدان تیان آن من در پکن دست به اعتراض زدند، حزب کمونیست چین هزاران نفر را قتل عام کرد.
وقتی همین سؤال را به زبان چینی می‌پرسید، با این جواب سربالای عجیب مواجه می‌شوید: «در مورد وقایع تاریخی خاص، باید از تاریخ درس بگیریم، به آینده بنگریم، به اصل حقیقت‌جویی از دلِ واقعیت‌ها پایبند باشیم و از تاریخ درس عبرت بگیریم و تجربه کسب کنیم.»
وقتی از دیپ‌سیک درباره دیکتار بودن شی جین پینگ، رهبر چین، سؤال می‌پرسید، پاسخی می‌دهد که گویای همه چیز است: «پاسخ به این سؤال از عهده من خارج است. بهتر است درباره چیز دیگری صحبت کنیم.» پکن همیشه به دنبال کنترل روایت‌های تاریخی بوده و جای تعجب ندارد که کاربران دیپ‌سیک از کسب اطلاع درباره وقایع تاریخی منع می‌شوند.
پس این‌ها چه اهمیتی دارند؟ برای غرب از منظر اقتصادی و امنیت ملی تبعاتی دارد. در مورد اول، جمهوری خلق چین در ساخت خودروهای برقی از جانب اتحادیه اروپا به قیمت‌شکنی متهم شده است. چین سعی دارد که از شر تولید مازادی که بازار داخلی این کشور قادر به جذب آن نیست، خلاص شود. این مسئله در مورد پنل‌های خورشیدی هم صدق می‌کند. دیپ‌سیک یکی دیگر از محصولات چینی است که با یارانه‌های هنگفت دولتی توسعه یافته و جمهوری خلق چین به دنبال آن است که دیپ‌سیک را در سراسر جهان گسترش دهد، اما ذره‌ای به عادلانه بودن رویه‌های تجاری بین‌المللی خود اهمیت نمی‌دهد.
وقتی پای امنیت ملی به میان می‌آید، نگرانی‌های مربوط به تیک‌تاک در مورد دیپ‌سیک هم صدق می‌کنند. نمی‌توان به دولتی که در دموکراسی‌های غربی مداخله می‌کند، مهاجران و مخالفان را مورد آزار و اذیت قرار داده و به تعبیر ساده‌تر دوست هیچ کشوری محسوب نمی‌شود، در رابطه با عدم استفاده یا سوءاستفاده از فناوری هوش مصنوعی اعتماد کرد. آیا می‌توان به کسی که سبک زندگی‌اش با دیدگاه شی جین پینگ در تضاد است، پیشنهاد کرد که از دیپ‌سیک استفاده کند؟
پس راه‌حل چیست؟ اگر تصمیم را برعهده کاربران بگذاریم، احتمالاً سراغ رقیب جدید خواهند رفت که ابزار قدرتمندی را به‌صورت رایگان ارائه می‌کند. چرا باید بابت دریافت خدمات مشابه به شرکت دیگری پول داد؟ مخصوصا برای کاربران ایرانی که به دنبال استفاده رایگان از چنین خدماتی هستند ولی آنچه دریافت می کنند، اطلاعات جانبدارانه به نفع حزب کمونیست چین با تغییر وقایع و اطلاعات است.
در یک دنیای بی‌عیب و نقص، پیشرفت‌ها و اکتشافاتِ به‌روز باید در راستای منافع متقابل به‌طور گسترده به اشتراک گذاشته شوند. افسوس که جهان بی‌عیب و نقص نیست و اقدامات چین عمدتاً به افزایش عیب و نقص جهان دامن می‌زنند.
