ماهنشین شرکت هوافضای اینتوئتیو مشینز (Intuitive Machines) هوستون، بامداد پنجشنبه از فلوریدا به فضا پرتاب شد تا اولین ماهنشین آمریکا نیم قرن پس از آپولو به واسطه یک شرکت خصوصی به فضا پرتاب شود.
فرودگر نوا-سی این شرکت، که نام اُدیسه روی آن گذاشته شده، دقایقی پس از یک بامداد به وسیله موشک دومرحلهای فالکون ۹، ساخت شرکت اسپیسایکس، از مرکز فضایی کندی در کیپ کاناورال به فضا پرتاب شد.
پوشش زنده ویدئویی ناسا-اسپیسایکس، موشک دومرحلهای فالکون ۹ را نشان داد که از سکوی پرتاب به سمت آسمان تاریک پرتاب شد و بر فراز سواحل اقیانوس اطلس در فلوریدا به پرواز درآمد و دود زردنگی از خود در آسمان بهجا گذاشت.
حدود ۴۸ دقیقه پس از پرتاب، فرودگر ششپا در حال جدا شدن از قسمت فوقانی فالکون ۹ در فاصله حدود ۲۲۳ کیلومتری از سطح زمین در حال حرکت به سمت ماه مشاهده شد.
مرکز کنترل مأموریت گفت: «ماهنشین اُدیسه آیام-۱ با موفقیت از موشک جدا شده است.»
به گفته مفسران وبکست، لحظاتی بعد، مرکز کنترل هیوستون اولین سیگنالهای رادیویی را از اُدیسه دریافت کرد و فرودگر توانست بهطور خودکار سیستمهای خود را روشن و در مسیر ماه به حرکت ادامه دهد.
پرتاب آیام-۱ جزو مأموریتهای اینتوئتیو مشینز محسوب میشود اما این ماهنشین شش محموله ابزار ناسا را با خود به همراه دارد که قرار است برای گردآوری اطلاعات محیطی، قبل از بازگشت فضانوردان به ماه در اواخر دهه جاری، بهکار گرفته شوند.
این پرتاب یک ماه پس از آن انجام گرفت که فرودگر دیگری، متعلق به شرکت خصوصی آستروبوتیک، که ۸ ژانویه با موشک جدید یونایتد لانچ الاینس به فضا پرتاب شده بود، اندکی پس از قرار گرفتن در مدار دچار نشتی در سیستم پیشرانه خود شد.
شکست فرودگر پرگرین آستروبوتیک که محمولههای ناسا را به ماه میبرد، سومین ناکامی یک شرکت خصوصی در فرود روی ماه است که به دنبال مأموریتهای نافرجام شرکتهای اسرائیلی و ژاپنی رخ داد.
این حوادث ناگوار نشان میدهند که اتکای بیشتر ناسا به بخش تجاری برای تحقق اهداف فضایی خود ریسک قابلتوجهی به دنبال دارد.
اُدیسه میبایست پس از یک هفته به مقصد برسد و در ۲۲ فوریه در دهانه برخوردی مالاپرت اِی در حوالی قطب جنوبی ماه فرود بیاید.
اگر عملیات موفقیتآمیز باشد، شاهد اولین فرود کنترلشده یک فضاپیمای آمریکایی از زمان پرتاب آپولو به ماه در سال ۱۹۷۲ خواهیم بود که برای اولینبار توسط یک شرکت خصوصی انجام گرفته است.
این دستاورد بزرگ همچنین اولین سفر به ماه تحت برنامه فضایی آرتمیس ناسا محسوب میشود؛ برنامهای که آمریکا سعی دارد به وسیله آن فضانوردان خود را به ماه بفرستد، قبل از آنکه چین فضاپیمای سرنشیندار خود را در ماه فرود بیاورد.
آیام-۱ آخرین آزمایش ناسا روی فضاپیماهای متعلق به شرکتهای خصوصی است که با هدف کاهش هزینه مأموریتهای آرتمیس انجام میگیرد که قرار است امکان کاوش انسان در مریخ را فراهم کند.
در عصر آپولو نیز ناسا موشکها و فناوریهای مختلفی را از بخش خصوصی خریداری میکرد اما همه را تحت مالیک خود داشت و مستقل عمل میکرد.
ناسا ماه گذشته اعلام کرد که تاریخ هدف خود را برای فرود اولین خدمه آرتمیس در ماه از سال ۲۰۲۵ به اواخر سال ۲۰۲۶ موکول کرده، درحالیکه چین میگوید برای سال ۲۰۳۰ هدفگذاری کرده است.
قرار است فرودگرهای کوچکی مانند نوا-سی روی ماه فرود بیایند و با ابزارهایی که با خود دارند، به بررسی دقیق چشمانداز ماه، منابع و خطرات احتمالی آن بپردازند. اُدیسه بر تأثیر شرایط اقلیمی فضا بر سطح ماه، نجوم رادیویی، فناوریهای فرود نقطهای و ناوبری تمرکز خواهد داشت.
آیام-۲ شرکت اینتوئتیو مشینز قرار است در سال ۲۰۲۴۲۰۲۴ در قطب جنوبی ماه فرود بیاید. مأموریت آیام-۳ نیز در اواخر سال با چندین سطحنورد کوچک انجام خواهد گرفت.
ماه گذشته، ژاپن به پنجمین کشوری تبدیل شد که فرودگر خود را به ماه فرستاد. آژانس کاوشهای هوافضای ژاپن، موسوم به جاکسا، توانست کاوشگر اسلیم را با دقتی فوقالعاده روی ماه فرود بیاورد. سال گذشته نیز هند به چهارمین کشوری تبدیل شد که روی ماه فرود آمد، درحالیکه روسیه در فرود کاوشگر خود در همان ماه ناکام مانده بود.
آمریکا، اتحاد جماهیر شوروی سابق و چین تنها کشورهای دیگری هستند که فرود نرم روی ماه را با موفقیت پشت سر گذاشتهاند. چین در سال ۲۰۱۹ با انجام اولین فرود در سمت دور ماه به نخستین کشور جهان تبدیل شد که توانسته چنین مأموریتی را با موفقیت به انجام برساند.
