کمیسیون اروپا- آژانس تحقیقاتی ضدتراست و مصرف‌کننده اروپا- روز دوشنبه تحقیقاتی را در رابطه با شرکت‌های آلفابت، اپل و متا آغاز کرده است. این تحقیقات به نقض بالقوه قانون جدید بازارهای دیجیتال مربوط می‌شود؛ قانونی که با هدف جلوگیری از برتری مطلق غول‌های فناوری نسبت به رقبا به تصویب رسیده است.
این کمیسیون در بیانیه‌ای با اشاره به قانون بازارهای دیجیتال گفت که «به تطابق اقدامات این‌سه دربان با تعهداتی که تحت قانون بازارهای دیجیتال دارند، مظنون است.»
کمیسیون اروپا بویژه درخصوص تغییرات اخیر اپل در ساختار قیمت‌گذاری شرکت در اپ‌استورهای متفرقه و همچنین در رابطه با رویکرد آمازون در رتبه‌بندی محصولات در فروشگاه آمازون شروع به تحقیق کرده است.
از این گذشته، این غول‌های فناوری آمریکایی از سوی کمیسیون ملزم شده‌اند تا اسناد خاصی را برای اطمینان از اجرای مؤثر و پایبندی به مسئولیت‌های خود محفوظ نگه‌دارند.
مارگرت وستاگر، معاون اجرایی کمیسیون اروپا، روز دوشنبه در پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ما نگران این هستیم که شرکت‌های آلفابت، اپل و متا به تعهدات خود عمل نکنند. برای نمونه، اپل و آلفابت همچنان از توسعه‌دهندگان هزینه‌های تکراری دریافت می‌کنند و متا هیچ حقی درخصوص عدم مشارکت در تجمیع داده‌ها برای کاربران قائل نمی‌شود.»
کمیسیون اروپا تحقیقات خود را برای ارزیابی این مسئله آغاز کرده که آیا اقدامات آلفابت و اپل در رابطه با تعهدات اپ‌استورهای آن‌ها با قانون بازارهای دیجیتال و بویژه ماده (۴)۵ این قانون مغایرت دارد یا خیر. براساس این ماده، دربان‌ها می‌بایست به توسعه‌دهندگان اجازه دهند تا کاربران را به سمت سایر پیشنهادها در خارج از فروشگاه‌های این اپلیکشن‌ها هدایت کنند.
بروکسل سال گذشته شش شرکت را تحت قانون بازارهای دیجیتال به‌عنوان «دربان» شناسایی کرد که از اندازه و نفوذ قابل‌توجه آن‌ها حکایت دارد که به نوبه خود مستلزم ارزیابی‌های دقیق نظارتی است. این دربان‌ها عبارتند از آلفابت (شرکت مادر گوگل)، آمازون، اپل، متا (شرکت مادر فیسبوک)، مایکروسافت و بایت دانس (شرکت مادر تیک‌تاک).
به این شرکت‌ها شش ماه فرصت داده شد تا انطباق خود را با قانون بازارهای دیجیتال تضمین کنند؛ مهلتی که روز ۷ مارس به پایان خواهد رسید. هدف این قانون، تقویت رقابت در پلتفرم‌های محبوب دیجیتال و افزایش دامنه انتخاب مصرف‌کننده است.
درصورت عدم رعایت مفاد قانون بازارهای دیجیتال، شرکت مذکور باید تا ۱۰ درصد از کل درآمد جهانی سالانه خود را به‌عنوان جریمه بپردازد. کمیسیون انتظار دارد که این تحقیقات ظرف یک سال پس از اطلاعیه اول پایان یابند.
واقعیت نوین
قانون بازارهای دیجیتال که از ۷ مارس به اجرا درآمد، «دربان‌ها» یا همان شرکت‌های بزرگ آمریکا را در رابطه با خدمات ضروری آنلاین مانند اپ‌استورها، موتورهای جستجو و پلتفرم‌های پیام‌رسان هدف می‌گیرد.
جدا از افزایش سطح رقابت، دیگر هدف اصلی قانون بازارهای دیجیتال شامل تضمین شرایط بازی برابر با فراهم آوردن فرصت‌های بیش‌تر برای شرکت‌های کوچک‌تر جهت رقابت با غول‌های فناوری آمریکا می‌شود.
این قانون برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری جهان را ملزم می‌کند که امکان انتخاب خدمات از ارائه‌دهندگان مختلف را برای مصرف‌کنندگان تسهیل کنند.
برای نمونه، وقتی کاربران در آیفون یا دستگاه‌های اندرویدی خریدهای درون‌برنامه‌ای انجام می‌دهند- غذا سفارش می‌دهند یا نسخه پریمیوم استراوا را می‌خرند- اپل یا آلفابت درصدی از مبلغ تراکنش را به‌عنوان کارمزد برمی‌دارند.
برای دور زدن این کارمزد، توسعه‌دهندگان گاهی مشتریان را به سمت وبسایت‌های خود هدایت کرده و وادارشان می‌کنند تا به‌طور مستقیم از خودشان خرید کنند تا کارمزد شرکت‌های فناوری بزرگ را دور بزنند.
از این‌رو، کسب‌وکارهای کوچک اروپایی در نقش برنده ظاهر می‌شوند، بیش‌تر انتخاب شده و در مقایسه با همتایان بزرگ‌تر خود بیش‌تر دیده می‌شوند.
همچنین متا موظف است از انطابق سرویس‌های مسنجر فیسبوک و واتس‌اپ با رقبای واجد شرایط اطمینان یابد؛ به شرط آن‌که رقبا به الزامات فنی و امنیتی شرکت پایبند باشند.
از این‌رو، کاربران پلتفرم‌های پیام‌رسان جایگزین مانند سیگنال و تلگرام- که به‌خاطر تعهدشان به حفظ حریم خصوصی کاربران شهرت دارند- ممکن است به‌زودی این قابلیت را فراهم کنند که مخاطبین مسنجر و واتس‌اپ بدون نیاز به جابه‌جایی بین برنامه‌ها با هم ارتباط بگیرند.
به همین ترتیب، کاربران تلفن‌های اندرویدی این امکان را خواهند داشت که موتور جستجوی دلخواه خود را در حین راه‌اندازی دستگاه انتخاب کنند. این امر به آن‌ها اجازه می‌دهد که از موتورهای جستجوی جایگزین مانند داک‌داک‌گو و اکوزیا استفاده کنند که اولی روی حریم خصوصی تمرکز دارد و دومی دوستدار محیط‌زیست محسوب می‌شود.
آغاز تحقیقات رسمی کمیسیون اروپا، اولین گوشمالی غول‌های فناوری از زمان اجرای قانون بازارهای دیجیتال است که پیرو درخواست کسب‌وکارهای اروپایی و مصرف‌کنندگان برای اجرای سریع قانون بازارهای دیجیتال در دستور کار قرار گرفته است.
کریستف کاروگاتی روز دوشنبه در پستی در لینکدین نوشت: «تحقیقات به آن‌ها نشان می‌دهد که کمیسیون به حرف همه گوش می‌دهد و آماده اجرای قانون است، حتی در موارد پیچیده‌ای که پای اولویت‌های شخصی در میان باشد.»
به گفته دکتر کاروگاتی، بنیانگذار دیجیتال کامپتیشن، در بروکسل، هدف کمیسیون منصرف کردن شرکت‌ها و مصرف‌کنندگان اروپایی از طرح آنی دعوی قضایی در دادگاه‌های ملی است.
طرح دعاوی قضایی ممکن است منابع محدود کمیسیون را کاهش دهد و به اجرای جسته و گریخته قانون بازارهای دیجیتال دامن بزند و باعث شود که قضات تفاسیر مختلفی از مفاد قانون داشته باشند.
چرا این‌سه شرکت؟
کمیسیون اروپا همچنین اعلام کرد که تحقیقات بیش‌تری را برای جمع‌آوری حقایق و اطلاعات مربوط به اپل و آمازون آغاز خواهد کرد.
هدف این تحقیقات، «شفاف‌سازی» درباره این مسئله است که آیا آمازون محصولات برند خودش را در فروشگاه آمازون در اولویت قرار می‌دهد یا خیر؛ اقدامی که به‌طور بالقوه با ماده (۵)۶ قانون بازارهای دیجیتال مغایرت دارد.
از این گذشته، کمیسیون در حال بررسی این مسئله است که آیا کارمزد جدید اپل و سایر شرایط و ضوابط مربوط به اپ‌استورهای جایگزین و فروشگاه‌های تحت وب («بارگذاری دستی») اهداف ماده (۴)۶ قانون بازارهای دیجیتال را نقض می‌کنند یا خیر.
براساس ماده (۵)۶، شرکت‌ها نمی‌توانند داده‌های کاربران را از پلتفرم‌های مختلف، حتی آن‌هایی که جزو خدمات شخص ثالث محسوب می‌شوند، بردارند و از آن‌ها برای ایجاد نمایه‌های بدون مجوز استفاده کنند و داده‌های کاربران را به این طریق به اشتراک بگذارند.
براساس ماده (۴)۶ قانون بازارهای دیجیتال، اپ‌استورها و برنامه‌های شخص ثالث تا زمانی قابل نصب و استفاده هستند که به دستگاه یا سیستم عامل کاربر آسیب نزنند. دربان‌ها نیز نمی‌توانند از داده‌های خصوصی برای رقابت با کاربران تجاری که از خدمات پلتفرم اصلی استفاده می‌کنند، بهره‌برداری کنند.
کمیسیون اروپا پنج حکم در رابطه با نگهداری از اسناد برای آلفابت، آمازون، اپل، متا و مایکروسافت صادر کرده است. این احکام خواستار حفظ اسنادی هستند که به ارزیابی انطباق شرکت‌ها با الزامات قانون بازارهای دیجیتال کمک می‌کنند و از شرکت‌ها می‌خواهند که شواهد مربوطه را برای اطمینان از اجرای بی‌چون و چرای قوانین محفوظ نگه‌دارند.
کمیسیون اروپا افزود: «از این گذشته، مهلت متا به مدت شش ماه تمدید شده تا به الزامات تعامل‌پذیری (یعنی ظرفیت ارتباط با سایر سیستم عامل‌ها) که قانون بازارهای دیجیتال به‌طور خاص درخصوص مسنجر فیسبوک تعیین کرده، پایبند شود. این تمدید متعاقب درخواست متا برای انطباق با تمام مفاد قانون بازارهای دیجیتال صورت گرفته است.
قدم بعدی چیست؟
دکتر کاروگاتی می‌گوید: «اپل، متا، گوگل و آمازون از اقدامات خود برای انطباق با قانون بازارهای دیجیتال دفاع کرده و گفته‌اند که برای رفع نگرانی‌ها به همکاری با کمیسیون ادامه خواهند داد اما اثبات ادعاهای کمیسیون هم ممکن است دشوار باشد.»
«شروع این پرونده ممکن است چالش‌برانگیز باشد، زیرا اثبات ادعاها منابع زیادی می‌طلبد. با توجه به انتقاداتی که وجود دارد، تحقیقات مربوط به اپل منطقی است. با توجه به پیچیدگی فرایند ارزیابی، کمیسیون هوشمندانه عمل کرد و فقط تفحص درخصوص شرایط کاری جدید را در دستور کار خود قرار داد.»
در عین‌حال، با وجود آن‌که کمیسیون اروپا اقدامات نظارتی مانند قانون بازارهای دیجیتال را برای رسیدگی به دغدغه‌های مربوط به غول‌های فناوری در دستور کار خود قرار داده، آمریکا با اجرای قوانین موجود از طریق نهادهای فدرال مسیر متفاوتی در پیش گرفته است. هردو ابتکار عمل، به‌رغم متدولوژی مختلفی که دارند، در پی کاهش سلطه غول‌های فناوری و ترویج فضای رقابت منصفانه هستند.
